Diplomat nədir?

Diplomat — bir ölkənin xarici siyasətini təmsil edən, beynəlxalq münasibətləri qurmaq və inkişaf etdirmək məqsədilə digər ölkələrdə rəsmi şəkildə fəaliyyət göstərən dövlət nümayəndəsidir. Diplomatik vəzifə daşıyan bu şəxslər ölkəsinin maraqlarını müdafiə edir, beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq razılaşmalar aparır, qarşı tərəflə danışıqlar keçirir və sülh, əməkdaşlıq şəraitinin qurulmasına çalışırlar.

Diplomatlar səfirlik, konsulluq, beynəlxalq təşkilatlarda nümayəndəlik və digər diplomatik qurumlarda fəaliyyət göstərirlər. Onların əsas vəzifəsi iki və ya daha çox ölkə arasında dostluq və əməkdaşlıq mühitinin yaradılması və qorunmasıdır.

Diplomatik xidmətin əsas məqsədləri

Diplomatik xidmət ölkənin xarici siyasətinin həyata keçirilməsində mühüm rol oynayır. Bu xidmətin əsas məqsədləri aşağıdakılardır:

• Xarici ölkələrlə siyasi, iqtisadi və mədəni münasibətlərin qurulması və inkişaf etdirilməsi
• Dövlətin maraqlarının beynəlxalq arenada qorunması
• İki və ya daha çox ölkə arasında münaqişələrin danışıqlar yolu ilə həlli
• Vətəndaşların hüquqlarının və maraqlarının xaricdə müdafiə olunması
• Beynəlxalq razılaşmaların hazırlanması və imzalanması prosesində iştirak

Diplomatlar bu məqsədlərə çatmaq üçün danışıqlar aparır, protokollarda iştirak edir və ölkəsini yüksək səviyyədə təmsil edirlər.

Diplomatın vəzifələri

Diplomatın fəaliyyəti həm strateji, həm də operativ xarakter daşıyır. Onun gündəlik vəzifələri aşağıdakılardır:

• Xarici ölkələrin siyasi, iqtisadi və sosial vəziyyəti haqqında məlumat toplamaq və təhlil etmək
• Ölkəsinin maraqlarını beynəlxalq görüşlərdə müdafiə etmək
• İki ölkə arasında razılaşmaları formalaşdırmaq və hüquqi sənədləri hazırlamaq
• Xaricdə yaşayan vətəndaşlara konsulluq dəstəyi göstərmək
• Dövlət rəhbərləri və ya rəsmi nümayəndə heyətlərinin xarici səfərlərinə hazırlıq işləri görmək
• Beynəlxalq tədbirlərdə ölkəni təmsil etmək və nitqlər söyləmək

Bu vəzifələr böyük peşəkarlıq, siyasi biliy və kommunikasiya bacarıqları tələb edir.

Diplomat olmaq üçün tələb olunan xüsusiyyətlər

Diplomat olmaq üçün yalnız ali təhsil kifayət deyil. Bu sahədə uğurlu olmaq üçün aşağıdakı keyfiyyətlər vacibdir:

• Yüksək kommunikasiya bacarığı – müxtəlif mədəniyyətlərdən olan insanlarla effektiv ünsiyyət qurmaq
• Yaxşı analitik düşüncə – hadisələri düzgün təhlil edə və qərar qəbul edə bilmək
• Dil bilikləri – bir neçə xarici dili sərbəst bilmək və istifadə etmək bacarığı
• Etik davranış – protokol qaydalarına əməl etmək, diplomatik etika çərçivəsində fəaliyyət göstərmək
• Stressə davamlılıq – çətin və gözlənilməz vəziyyətlərdə sakit və peşəkar qalmaq

Əlavə olaraq, diplomatlar gizli məlumatlarla işlədikləri üçün yüksək səviyyədə etibarlı və məsuliyyətli olmalıdırlar.

Diplomatik rütbələr və strukturlar

Diplomatik xidmət müəyyən rütbələr və strukturlarla təşkil olunur. Ən yüksək diplomatik vəzifə səfir (ambassador) hesab olunur. Digər diplomatik rütbələrə aşağıdakılar daxildir:

• Baş konsul
• Konsul
• Ataşe (mədəniyyət, hərbi və ya iqtisadi)
• Diplomatik nümayəndə (müvəqqəti və ya daimi)
• Müvəqqəti işlər vəkili (charge d’affaires)

Diplomatik nümayəndələr əksər hallarda Xarici İşlər Nazirliyinə (XİN) tabedirlər və onların fəaliyyətləri beynəlxalq hüquqla tənzimlənir, xüsusilə Vyana Konvensiyası bu sahədə əsas sənəddir.

Diplomatların toxunulmazlıq hüququ

Diplomatlar fəaliyyət göstərdikləri ölkədə bir sıra hüquqlara və imtiyazlara sahibdirlər. Onların əsas toxunulmazlıq hüquqları bunlardır:

• Diplomatik pasport və vizasız giriş-çıxış imkanı
• Həbs olunmamaq və ya məhkəməyə cəlb edilməmək
• Diplomatik poçt və sənədlərin toxunulmazlığı
• Vergilərdən və bəzi rüsumlardan azadolma

Bu toxunulmazlıqlar onların rahat fəaliyyət göstərməsi üçün verilir və sui-istifadə olunmaması üçün ciddi şəkildə nəzarət edilir.