Disleksiya nədir?

Disleksiya — oxumaq, yazmaq və tələffüz etmək qabiliyyətinə təsir edən nevroloji bir pozğunluqdur.

Disleksiya haqqında daha ətraflı:

Bu vəziyyət adətən oxu və yazı bacarıqlarının inkişafında çətinliklər yaradır, baxmayaraq ki, fərdin intellektual səviyyəsi normal və ya yüksək ola bilər. Disleksiyası olan insanlar yazılı sözləri tanımaqda, hərfləri düzgün sıralamaq və ya sözləri yazılı və ya şifahi şəkildə düzgün formada ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər.

Disleksiya haqqında əsas məqamlar:

Əsas xüsusiyyətlər:

Oxumaqda çətinlik: Sözləri düzgün oxumaq, onları anlamaq və düzgün tələffüz etmək problemi.

Yazmaqda çətinlik: Sözlərin yazılışını öyrənməkdə və yazılı sözləri düzgün tərtib etməkdə problem yaşanır.

İmla və qrammatika problemləri: Sözlərin düzgün yazılması və qrammatik qaydalara riayət etmək çətin ola bilər.

Yavaş oxuma və yazma sürəti: Disleksiyası olan insanlar adətən yaşıdlarına nisbətən daha yavaş oxuyur və yazır.

İnkişafda gecikmələr: Məktəb dövründə disleksiya olan uşaqlar tez-tez oxuma və yazma bacarıqlarını yaşıdlarına nisbətən gec inkişaf etdirirlər.

Disleksiyanın səbəbləri:

Disleksiya genetik və nevroloji səbəblərlə əlaqələndirilir. Araşdırmalar göstərir ki, disleksiya olan insanların beyinlərinin oxuma, yazma və dil qabiliyyətləri ilə bağlı hissələri fərqli şəkildə fəaliyyət göstərir. Genetik faktorların da böyük təsiri olduğu düşünülür, çünki disleksiya ailələrdə irsi olaraq keçə bilər.

Disleksiyanın əlamətləri:

Disleksiya əlamətləri fərddən fərdə dəyişə bilər, lakin ümumilikdə aşağıdakı simptomlar müşahidə edilir:

• Hərfləri və rəqəmləri qarışdırmaq (məsələn, “b” və “d”, “6” və “9”).
• Sözləri və ya hərfləri tərsinə oxumaq və ya yazmaq.
• Oxuma və ya yazı zamanı sözləri düzgün ardıcıllıqla görə bilməmək.
• Uzun sözlərin tələffüzündə çətinlik çəkmək.
• Məktəb dövründə oxu dərslərində geridə qalmaq.
• Sözlərin və hecaların tələffüzündə səhvlər etmək.

Müalicə və dəstək:

Disleksiya ömürlük bir pozğunluqdur, lakin düzgün dəstək və təhsil strategiyaları ilə insanlar bu çətinlikləri aradan qaldıra və normal şəkildə təhsil ala bilərlər. Müalicə metodları əsasən fərdin ehtiyaclarına əsaslanır və fərdiləşdirilmiş tədris yanaşmalarına əsaslanır. Buraya xüsusi təlim proqramları, fərdi müəllim dəstəyi və təhsil texnologiyalarından istifadə daxildir.

Disleksiyası olan insanlara kömək üçün aşağıdakı yanaşmalar istifadə olunur:

Xüsusi təlim metodları: Bu metodlar oxu və yazı bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün xüsusi dərslər və texnikaları əhatə edir.

Multisensor yanaşmalar: Vizual, eşitmə və toxunma hisslərini bir arada istifadə edərək, oxu və yazını öyrənməyi asanlaşdırmaq.

Texnoloji vasitələr: Disleksiyası olan insanlar üçün xüsusi proqram təminatı və mobil tətbiqlər mövcuddur ki, bu da onlara oxu və yazma qabiliyyətlərini yaxşılaşdırmağa kömək edir.

Cəmiyyətdə disleksiya:

Disleksiya çox yayılmışdır və dünya əhalisinin təxminən 5-10%-i bu pozğunluqla üzləşir. Tanınmış bir çox insanlar da disleksiyadan əziyyət çəkmiş və buna baxmayaraq böyük uğurlar qazanmışlar. Bunun nümunəsi olaraq məşhur fizik Albert Eynşteyn, aktrisa Whoopi Goldberg və rəssam Leonardo da Vinci kimi şəxsləri göstərmək olar.

Disleksiya diaqnozunun erkən qoyulması, uşağın gələcək təhsil və həyat uğuru üçün çox vacibdir. Dəstək və tədris metodları ilə bu insanlar öz potensiallarını tam şəkildə reallaşdıra bilərlər.