Ellipsis nədir?
Yunan sözü olub mənası “buraxılma” deməkdir. Sözlərin və ya şəkilçilərin ixtisarı deməkdir.
Ellipsis (üç nöqtə – “…”) yazılı və şifahi nitqdə istifadə olunan bir dil vahididir. Bu işarə əsasən cümlədə müəyyən hissənin buraxıldığını, fikrin qeyri-müəyyən və ya davamlı olduğunu, qeyri-şifahi məna daşıdığını göstərmək üçün işlədilir.
Ellipsis’in İstifadə Məqsədləri
✔ Mətnin bir hissəsini buraxmaq üçün
- Ədəbi və akademik yazılarda sitat gətirilərkən bəzi sözlər və ya ifadələr çıxarılanda ellipsis işarəsindən istifadə olunur.
- Məsələn:
- “Bütün insanlar azaddır… və bərabər hüquqlara malikdir.”
✔ Fikrin qeyri-müəyyən və davamlı olduğunu göstərmək üçün
- Müəyyən bir düşüncəni açıq şəkildə ifadə etməmək üçün işlədilir.
- Məsələn:
- “Bəlkə də, o, məni bağışlayar…”
✔ Dramatik təsir yaratmaq üçün
- Ədəbiyyatda və danışıqda gərginliyi artırmaq, məna qatmaq üçün istifadə olunur.
- Məsələn:
- “Otağa daxil oldu… və hər şey dəyişdi.”
✔ Danışıqda pauza və tərəddüd bildirmək üçün
- Qeyri-rəsmi yazışmalarda və ya dialoqlarda bir nəfərin tərəddüd etdiyini və ya dayandığını göstərmək üçün istifadə edilir.
- Məsələn:
- “Mən… bilmirəm nə deyim…”
Ellipsis’in Düzgün İstifadəsi
- Ellipsis həmişə üç nöqtədən ibarət olur (…).
- Sözlərin arasında və ya sonunda istifadə edilə bilər.
- Formal yazılarda çox istifadə olunmamalıdır.
Məsələn:
El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən!
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!
Burada yurdum(-san), yuvam(-san), anam(-san) şəkilçiləri ixtisar olunmuşdur.
Digər nümunə:
“Sara üzməyi bilmir, Matias da” ( üzməyi bilmir”) Burada “Matias da üzməyi bilmir” olmalı idi.