Epiqraf nədir
Epiqraf, bir əsərin, kitabın, məqalənin və ya hər hansı bir sənədin əvvəlində yerləşdirilən, əsas mövzunu və ideyanı əks etdirən qısa bir ifadə, sitat və ya aforizmdir. Bu ifadələr adətən məşhur yazıçılar, filosoflar, alimlər və ya tarixi şəxslərə aid olur və əsərin mahiyyətini oxucuya öncədən çatdırmaq üçün istifadə edilir.
Epiqrafın funksiyaları
Epiqrafın əsas funksiyaları bunlardır:
- Mövzunu açıqlamaq – Oxuculara əsərin əsas ideyası və məqsədi haqqında ipucu verir.
- Duyğusal təsir yaratmaq – Epiqraf vasitəsilə müəllif oxucuya müəyyən hisslər ötürə bilər.
- Əsərin dəyərini artırmaq – Hörmətli bir müəllifin sitatını daxil etməklə əsərin akademik və ədəbi dəyəri yüksəlir.
- Metaforik məna qatmaq – Müəlliflər, bəzən birbaşa deyil, simvolik mənalarla əsərinin məğzini izah edirlər.
Epiqrafın istifadəsi qədim dövrlərə qədər gedib çıxır. Qədim yunan və Roma yazıçıları, eləcə də Orta əsrlər müəllifləri öz əsərlərinin başlanğıcında epiqraflara yer verirdilər. Ədəbi və elmi əsərlərdə epiqraflar XVII-XVIII əsrlərdə daha geniş yayılmağa başladı və bu ənənə müasir dövrdə də davam edir.
Müxtəlif sahələrdə epiqrafın istifadəsi
Epiqraf müxtəlif sahələrdə tətbiq edilir:
- Ədəbi əsərlər – Romanlar, şeirlər, pyeslər epiqrafla başlayır.
- Elmi məqalələr – Mövzuya uyğun aforizm və ya sitatlar elmi işlərin giriş hissəsində istifadə olunur.
- Kino və teatr – Bəzi filmlərin başlanğıcında epiqraf yer alır.
- Sənədli filmlər və təqdimatlar – Mövzunun əhəmiyyətini vurğulamaq üçün epiqraf əlavə edilir.
Məşhur epiqraf nümunələri
- Fyodor Dostoyevskinin “Cinayət və Cəza” romanı – Müqəddəs İncilin Matta 10:30 ayəsindən epiqraf gətirilmişdir.
- Ernest Heminqueyin “Silahlara Vida” əsəri – Cenevrə Konvensiyasına istinad edən epiqraf ilə başlayır.
- Dante Aligyerinin “İlahi Komediya” əsəri – Müxtəlif sitatlardan ibarət epiqraf istifadə olunmuşdur.
Epiqraf seçərkən nələrə diqqət etməli
- Əsərin mövzusuna uyğun olmalıdır.
- Sitatın müəllifi etibarlı və tanınmış olmalıdır.
- Oxucu üçün maraqlı və düşündürücü olmalıdır.
- Qısa və təsirli olmalıdır.
Epiqraf bir əsərin ruhunu, mövzusunu və əsas ideyasını qısa və təsirli şəkildə oxucuya çatdırmaq üçün əvəzolunmaz bir vasitədir. Ədəbi, elmi və sənət əsərlərində geniş şəkildə istifadə edilən epiqraflar əsərlərə dərinlik və mənəvi yük əlavə edir.