Nahar nədir
Nahar – günorta saatlarında qəbul edilən əsas yeməkdir. Adətən səhər yeməyi ilə axşam yeməyi arasında, təxminən saat 12:00-dan 15:00-a qədər olan zaman aralığında yeyilir. Bir çox mədəniyyətlərdə nahar günün ən zəngin və doyurucu yeməyi hesab olunur. Qidalanma baxımından insanın enerji balansını qorumaq və günün ikinci yarısında fəal qalmaq üçün əhəmiyyətlidir.
“Nahar” sözü ərəb dilindən Azərbaycan dilinə keçmişdir və “gündüz” mənasına gələn “nahar” sözündən törəmişdir. Tarixən gündüz saatlarında qəbul edilən yeməklər bu adla adlandırılmışdır. Bu söz həm klassik ədəbiyyatda, həm də gündəlik dildə geniş şəkildə istifadə olunur.
Qidalanma baxımından naharın əhəmiyyəti
Nahar, insan orqanizminin gündəlik enerji ehtiyacının böyük bir hissəsini qarşılayır. Uzun müddət ac qaldıqdan sonra (səhər yeməyindən sonra) bədən enerji ehtiyatlarını tükədir və nahar bu boşluğu doldurmaq üçün vacib mənbəyə çevrilir. Balanslı nahar zülal, karbohidrat, yağ, vitamin və minerallar baxımından zəngin olmalıdır.
Nahar etməyən insanlar günün ikinci yarısında yorğunluq, diqqət dağınıqlığı və enerji azalması kimi hallar yaşaya bilərlər. Bu səbəbdən, düzgün planlaşdırılmış nahar yeməyi həm fiziki, həm də zehni fəaliyyət üçün vacibdir.
Müxtəlif mədəniyyətlərdə nahar adətləri
Hər bir xalqın nahar adətləri öz mədəniyyətinə və coğrafi yerləşməsinə görə fərqlənir. Məsələn:
- Azərbaycan mətbəxində naharda əsasən şorbalar, plov, dolma, kabab və salatlar üstünlük təşkil edir.
- Türkiyədə nahar tez-tez evdə və ya iş yerində isti yeməklərlə həyata keçirilir. Çorba və əsas yemək kombinasiyası yayğındır.
- Avropa ölkələrində nahar daha yüngül və tez başa gələn yeməklərdən ibarət olur, məsələn sendviç, salat və ya hazır yeməklər.
- Asiya ölkələrində, xüsusilə Çin və Yaponiyada, nahar bir neçə kiçik porsiyalı yeməklərdən ibarət olur və müxtəlif ləzzətlər qarışdırılır.
İş həyatında naharın rolu
İş həyatında nahar həm qida qəbulunun, həm də sosial əlaqələrin vacib hissəsidir. Bir çox şirkətlər əməkdaşları üçün nahar fasilələri təyin edir və bu fasilələr zamanı həm istirahət, həm də komanda ruhunun gücləndirilməsi mümkündür. Xüsusilə kollektiv şəkildə nahar etmək əməkdaşlar arasında münasibətləri daha sıx edir.
Bundan əlavə, iş saatları ərzində nahar fasiləsi vermək, məhsuldarlığı artıran və stressi azaldan amillərdən biridir. Qısa, amma keyfiyyətli nahar fasilələri daha effektiv iş mühitinə zəmin yaradır.
Sağlam nahar üçün tövsiyələr
Sağlam nahar planlaşdırmaq üçün aşağıdakı prinsiplərə əməl etmək faydalıdır:
- Yeməklərin tərkibində təbii və işlənməmiş məhsullara üstünlük verin.
- Zülal (ət, balıq, paxlalılar), karbohidrat (tərəvəz, tam taxıllar) və sağlam yağlar (zeytun yağı, qoz) balansını qoruyun.
- Qızartma yeməklərdən və artıq duzdan uzaq durun.
- Şirin içkilər əvəzinə su və ya təbii şirələrə üstünlük verin.
- Nahar sonrası yüngül hərəkət və gəzinti həzmi asanlaşdırır.
Nahar, sadəcə bir yemək deyil, həm də günün ritmini qoruyan, sağlamlıq və məhsuldarlıq üçün vacib olan bir vərdişdir. Düzgün və balanslı nahar insanın enerji ehtiyacını təmin etməklə yanaşı, onun ümumi həyat keyfiyyətini də yüksəldir. Fərqli mədəniyyətlərdə müxtəlif şəkillərdə tətbiq edilsə də, naharın əsas məqsədi dəyişməz olaraq qalır – sağlam, enerjili və aktiv bir gün keçirmək.