Neytrofil nədir?
Neytrofillər insan orqanizmindəki immun sistemin mühüm tərkib hissəsidir. Onlar ağ qan hüceyrələrinin (leykositlərin) bir növü olub, infeksiyalara qarşı mübarizədə ilk müdafiə xəttini təşkil edirlər. Neytrofillər qanda ən çox rast gəlinən leykosit növüdür və ümumi leykositlərin təxminən 50-70%-ni təşkil edir. Onların əsas funksiyası bakteriya, göbələk və bəzi viruslara qarşı mübarizə aparmaqdır.
Neytrofillər sümük iliyində yaranır və oradan qana keçərək, bədən boyu dövr edir. Əgər orqanizmdə bir infeksiya və ya zədə olarsa, neyrofillər dərhal həmin bölgəyə yönələrək, mikroorqanizmləri məhv etməyə çalışırlar. Bu proses “kemotaksis” adlanır – yəni hüceyrələrin kimyəvi siqnallarla zədələnmiş bölgəyə hərəkəti.
Neytrofillərin quruluşu
Neytrofil hüceyrələrinin nüvəsi çox seqmentlidir, bu səbəbdən də onlar bəzən “seqmentli hüceyrələr” və ya “polimorfonüklear leykositlər” adlandırılır. Onların sitoplazmasında mikroorqanizmləri məhv etmək üçün müxtəlif fermentlər və zülallar mövcuddur. Neytrofil hüceyrələri ümumiyyətlə qanda yalnız 6-8 saat qalır, lakin infeksiyaya qarşı mübarizədə qısa müddətdə çox effektiv olurlar.
Neytrofillərin funksiyaları
Neytrofillərin əsas funksiyası fagositoz – yəni yad mikroorqanizmləri udaraq məhv etməkdir. Onlar mikroblarla qarşılaşdıqda onları “yeyərək”, hüceyrədaxili fermentlərlə məhv edirlər. Bundan əlavə, neyrofillər sitokinlər ifraz edərək immun sistemin digər komponentlərini də aktivləşdirirlər.
Neytrofil səviyyəsinin yüksək olması
Neytrofillərin sayının qanda normadan çox olması “neytrofiliya” adlanır. Bu hal adətən aşağıdakı səbəblərlə əlaqəli olur:
- Bakterial infeksiyalar
- İltihablı xəstəliklər (revmatoid artrit kimi)
- Stress və fiziki gərginlik
- Travma və ya yanıq
- Kortikosteroid istifadəsi
Bu halda orqanizm aktiv şəkildə infeksiya və ya zədələnməyə qarşı müdafiə olunmağa çalışır.
Neytrofil səviyyəsinin aşağı olması
Qanda neytrafil səviyyəsinin aşağı olması “neytropeniya” adlanır. Bu, immun sistemin zəifləməsinə səbəb olur və infeksiyalara qarşı orqanizmin müqavimətini azaldır. Neytropeniya aşağıdakı səbəblərdən yarana bilər:
- Virus infeksiyaları
- Kimyaterapiya və ya radiasiya müalicəsi
- Vitamin B12 və fol turşusu çatışmazlığı
- Sümük iliyi xəstəlikləri
- Autoimmun xəstəliklər
Neytropeniya ciddi infeksiyalara yol açdığı üçün mütləq həkim nəzarəti tələb edir.
Neytrofillər və immun sistem
İmmun sistemin digər hüceyrələri ilə müqayisədə neyrofillər daha sürətli reaksiya verir. Onlar zədələnmiş toxumaya ilk çatan hüceyrələrdən biridir. Eyni zamanda, ömürləri qısa olduğu üçün bədəndə davamlı olaraq yenilənməlidirlər. Neytrofillər öləndə pus (irin) əmələ gətirirlər – bu da infeksiya yerindəki ölü hüceyrələr və bakteriyalardan ibarətdir.
Neytrofil analizi nədir?
Qan analizində “neytrofil faizi” göstərilir. Bu test adətən tam qan sayımı (CBC) daxilində aparılır və aşağıdakı məlumatları verir:
- Ümumi leykosit sayı
- Neytrofil faizi və sayı
- Digər leykosit növlərinin səviyyəsi
Bu analiz həkimə orqanizmdə baş verən infeksiya, iltihab və ya hematoloji xəstəliklər barədə məlumat verir.
Neytrofillər orqanizmin müdafiə sistemində mühüm yer tutur. Onların sayında olan dəyişikliklər ciddi xəstəliklərin göstəricisi ola bilər. Buna görə də müntəzəm olaraq qan analizi vermək və nəticələri peşəkar həkimlə dəyərləndirmək vacibdir. Neytrofil səviyyəsinin normada qalması üçün sağlam qidalanma, kifayət qədər yuxu və stressin azaldılması tövsiyə olunur.