NLP nədir?
Natural Language Processing (NLP) və ya təbii dil işlənməsi, insanların danışıq və yazılı dillərini kompüterlər tərəfindən anlamaq, təhlil etmək və emal etmək üçün inkişaf etdirilmiş bir texnologiyadır. NLP texnologiyaları müasir dövrdə süni intellektin ən vacib sahələrindən biri hesab olunur.
NLP kompüterlərin insan dilini başa düşməsini və emal etməsini təmin edən süni intellekt sahəsidir. O, mətnin və ya səsli məlumatların mənasını başa düşmək, onları təhlil etmək və cavab yaratmaq üçün alqoritmlərdən istifadə edir.
NLP-nin əsas funksiyaları
Dilin tanınması-NLP texnologiyası vasitəsilə kompüterlər müəyyən bir mətnin hansı dildə olduğunu təyin edə bilir. Bu funksiya tərcümə proqramlarında geniş istifadə olunur.
Dilin tərcüməsi-Google Translate kimi platformalar NLP-dən istifadə edərək, mətnləri bir dildən digərinə tərcümə edir.
Mətndən məlumat çıxarışı-NLP alqoritmləri mətnlərdən vacib məlumatları ayırd etmək və analiz etmək üçün istifadə olunur. Bu funksiya axtarış motorlarında geniş istifadə olunur.
NLP-nin iş prinsipi
NLP iki əsas mərhələdən ibarətdir:
- Dil emalı (Natural Language Understanding – NLU): Kompüterin dili başa düşməsini təmin edir. Bu mərhələdə mətnin sintaktik və semantik strukturu təhlil edilir.
- Dil yaratma (Natural Language Generation – NLG): Kompüter başa düşdüyü məlumat əsasında cavab yaradır.
NLP-nin tətbiq sahələri
Chatbotlar-Chatbotlar müştərilərin suallarına cavab vermək üçün NLP texnologiyalarından istifadə edir. Onlar müştəri xidmətlərində geniş yayılmışdır.
Axtarış motorları-Google, Bing kimi axtarış motorları istifadəçilərin sorğularını başa düşmək və uyğun nəticələr təqdim etmək üçün NLP-dən istifadə edir.
Tibbi analizlər-Tibb sahəsində NLP tibbi mətnlərin təhlili və diaqnostikanın dəqiqləşdirilməsi üçün istifadə olunur.
Səsli köməkçilər-Amazon Alexa, Google Assistant kimi səsli köməkçilər istifadəçilərin səsli sorğularını başa düşmək və cavab yaratmaq üçün NLP-dən yararlanır.
NLP texnologiyalarının üstünlükləri
İnsanlarla kompüterlər arasında daha yaxşı ünsiyyət qurmağa imkan verir.
- Dil maneələrini aradan qaldırır.
- Böyük məlumat dəstələrinin avtomatik emalını mümkün edir.
NLP ilə bağlı çətinliklər
- Dilin müxtəlifliyi: Dünyada çoxlu sayda dil və dialektlərin olması NLP üçün çətinliklər yaradır.
- Kontekstual başa düşmə: Eyni söz müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar ifadə edə bilər.
- Etik məsələlər: NLP texnologiyaları bəzən şəxsi məlumatların emalında istifadə olunur ki, bu da məxfilik problemləri yaradır.
NLP texnologiyalarının gələcəkdə daha da inkişaf edərək, insanlara mətn və səsli məlumatların təhlilində və emalında daha çox kömək edəcəyi gözlənilir. Süni intellektin inkişafı ilə NLP sistemlərinin dəqiqliyi və səmərəliliyi artacaq.