Ornament nədir?
Ornament sənətdə, memarlıqda və dekorativ mədəniyyətdə geniş istifadə olunan bəzək və ya naxış elementidir. Bu elementlər ətraf mühitin və ya obyektin estetik cəhətdən gözəlləşdirilməsini təmin edir.
Ornament latınca “ornamentum” sözündən götürülüb, “bəzək” mənasını daşıyır. Bu naxışlar müxtəlif formada olur və adətən təkrar elementlərdən ibarət olur.
Ornamentin tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. İlk naxışlar daş dövründə yaranıb və əsasən təbiəti təsvir edən motivlərdən ibarət idi.
Ornamentin növləri
Bitki motivli ornamentlər-Bu növ ornamentlərdə çiçək, yarpaq və digər bitki elementləri təsvir olunur. İslam sənətində bu tip ornamentlər geniş yayılmışdır.
Heyvan motivli ornamentlər-Heyvan fiqurları ilə bəzədilmiş ornamentlər qədim mədəniyyətlərdə xüsusilə məşhur idi. Məsələn, skif mədəniyyətində belə nümunələrə rast gəlinir.
Geometrik ornamentlər-Bu ornamentlər xətlər, kvadratlar, üçbucaqlar və digər simmetrik formalardan ibarətdir. Geometrik ornamentlər daha çox memarlıqda istifadə olunur.
Abstrakt ornamentlər-Abstrakt ornamentlər real obyektləri təsvir etməyən, lakin estetik cəhətdən cəlbedici olan formalarla xarakterizə olunur.
Ornamentin istifadəsi
Memarlıqda-Memarlıqda ornamentlər binaların divarlarını, sütunlarını və tavanlarını bəzəmək üçün istifadə olunur. Məsələn, gotik memarlıqda mürəkkəb ornamentlər geniş yayılıb.
Geyim və aksesuarlarda-Geyim və zərgərlikdə ornamentlər bəzək elementi kimi tətbiq edilir. Məsələn, xalçaçılıqda naxışlar ornamentlərin ən gözəl nümunələrindəndir.
Dekorativ sənətdə-Rəsm və heykəltəraşlıqda ornamentlər incəsənət əsərlərinin əsas bəzəyi kimi istifadə olunur. Bu, həm qədim, həm də müasir sənətdə geniş yayılmışdır.
Ornamentin əhəmiyyəti
Estetik cazibə-Ornamentlər ətraf mühiti daha cəlbedici və diqqət çəkici edir. Onlar estetik harmoniyanın əsas elementlərindən biridir.
Mədəni irs-Ornamentlər bir çox mədəniyyətin tarixi və ənənələrini özündə əks etdirir. Məsələn, Azərbaycan xalçalarında istifadə olunan ornamentlər milli mədəniyyətin ayrılmaz hissəsidir.
Şəxsiyyət ifadəsi-Ornamentlər fərdi zövqlərin və şəxsiyyətin ifadəsi üçün də vasitədir. İnsanlar fərqli ornamentlər seçərək öz tərzlərini nümayiş etdirirlər.
Ornamentin hazırlanması
Əl işləri-Ənənəvi ornamentlər əllə hazırlanır və bu proses yüksək bacarıq və səbr tələb edir.
Rəqəmsal texnologiyalar-Müasir dövrdə ornamentlərin hazırlanmasında rəqəmsal texnologiyalar geniş istifadə olunur. Kompüter proqramları sayəsində daha mürəkkəb və detallı naxışlar yaratmaq mümkündür.
Ornamentlər mədəniyyətin və estetik sənətin əsas elementlərindən biridir. Onların tarixi qədim dövrlərə dayanır və müasir dövrdə də aktuallığını qoruyur. Ornamentlər memarlıqdan geyimə, sənətdən gündəlik həyatımıza qədər geniş istifadə olunur.