Sığorta nədir?
Sığorta, maliyyə itkilərini minimuma endirmək və ya qarşısını almaq məqsədilə qurulan bir müdafiə mexanizmidir. Sığorta vasitəsilə şəxslər və ya müəssisələr özlərini müxtəlif risklərə və qeyri-müəyyən hallara qarşı qoruyurlar. Sığorta şirkətləri müəyyən bir məbləğdə pul, yəni “sığorta haqqı” müqabilində şəxsin və ya obyektin risklərini öz üzərinə götürür. Həyat, sağlamlıq, əmlak, avtomobil və digər sığorta növləri, risklərə qarşı fərqli səviyyələrdə maliyyə müdafiəsi təmin edir.
Sığortanın əsas məqsədi, gözlənilməz hadisələr nəticəsində meydana gələn maliyyə zərərlərini azaltmaqdır. Sığorta müqaviləsi çərçivəsində, sığorta olunan şəxs müəyyən şərtlərə uyğun olaraq riskləri sığorta şirkətinə ötürür və bu yolla gələcəkdə yaranan zərərlərdən qorunur.
Sığortanın mahiyyəti və prinsipləri
Sığorta, qarşılıqlı etibar əsasında qurulan bir sistemdir. Bu sistemin fəaliyyəti aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:
Sığorta, çox sayda insanın müəyyən məbləğdə pul ödəməsi nəticəsində toplanan fondlarla risklərin bölüşdürülməsini təmin edir. Bu fond, zərər hallarında sığorta olunmuş şəxslərə yardım üçün istifadə olunur. Bu prinsip sığortanın davamlılığını təmin edir və fərdlərin fərqli risklərdən qorunmasına kömək edir.
Sığorta haqları, sığorta olunan şəxsin risk səviyyəsinə və sığorta növünə görə dəyişir. Risk dərəcəsi yüksək olan şəxslərin sığorta haqları daha çox olur. Məsələn, sağlamlıq sığortasında yaşlı insanlar üçün sığorta haqları daha yüksək olur, çünki yaşla birlikdə risk səviyyəsi də artır.
Sığorta növləri məcburi və könüllü olaraq iki əsas kateqoriyaya bölünür. Məcburi sığorta növləri dövlət tərəfindən tələb olunur və adətən ictimai maraqlara xidmət edir. Məsələn, avtomobil sahibləri üçün məcburi avtomobil sığortası zəruridir. Könüllü sığorta növləri isə şəxsin və ya müəssisənin öz seçiminə bağlıdır.
Sığorta növləri
Sığorta müxtəlif sahələrdə fərqli növlərdə təqdim olunur və hər bir növ fərqli risklərə qarşı maliyyə müdafiəsi təmin edir. Əsas sığorta növləri aşağıdakılardır:
Həyat sığortası
Həyat sığortası, şəxsin ölümü və ya ciddi xəstəlik hallarında ailəsinin və ya yaxınlarının maliyyə təhlükəsizliyini təmin edir. Bu sığorta növü şəxsin həyatını sığortalayaraq, onun ailə üzvlərinə müəyyən məbləğdə pul vəsaiti verir.
Sağlamlıq sığortası
Sağlamlıq sığortası, tibbi xərcləri qarşılamaq üçün istifadə olunur. Bu sığorta növü şəxsin xəstəlik və ya qəza nəticəsində ortaya çıxan tibbi xərclərini ödəyir və xəstəxana xərclərini qarşılayır.
Əmlak sığortası
Əmlak sığortası şəxsin mal-mülkünü zərərlərdən qorumaq üçün nəzərdə tutulur. Bu sığorta növü yanğın, sel, oğurluq və digər təbii fəlakətlər nəticəsində əmlakda meydana gələn zərərləri qarşılayır.
Avtomobil sığortası
Avtomobil sığortası, avtomobil sahiblərinin qəza və ya oğurluq hallarında maliyyə itkilərini qarşılamaq üçün tətbiq olunur. Bu sığorta növü qəza zamanı zərər görən avtomobili təmir etmək və ya yenisi ilə əvəz etmək üçün istifadə olunur.
Səyahət sığortası
Səyahət sığortası, səfər zamanı meydana gələ biləcək gözlənilməz hadisələrə qarşı maliyyə müdafiəsi təmin edir. Bu sığorta növü səfər zamanı xəstəlik, təcili tibbi yardım və ya ləğv olunan səfərlər üçün istifadə olunur.
Sığortanın üstünlükləri
Sığorta, fərdlərə və müəssisələrə müxtəlif üstünlüklər təqdim edir. Bu üstünlüklər sığortanın nə qədər əhəmiyyətli bir maliyyə vasitəsi olduğunu göstərir:
Sığorta, şəxsə maliyyə təhlükəsizliyi təmin edir. Gözlənilməz hadisələr nəticəsində yaranan maliyyə itkiləri sığorta vasitəsilə qarşılanır və şəxsin maliyyə vəziyyətinin sabit qalması təmin edilir.
Sığorta, fərdləri və müəssisələri müxtəlif risklərdən qorumağa kömək edir. Sağlamlıq sığortası ilə tibbi xərclərdən, əmlak sığortası ilə əmlaka dəyən zərərlərdən və avtomobil sığortası ilə qəza xərclərindən qorunmaq mümkündür.
Həyat sığortası sayəsində şəxsin ailə üzvləri onun ölümündən sonra maliyyə cəhətdən təhlükəsiz qalır. Bu, şəxsin ailəsinə maliyyə dəstəyi verərək onların gələcəyini təmin edir.
Bəzi sığorta növləri şəxslərə investisiya etmək imkanı yaradır. Sığorta şirkətləri müəyyən sığorta növlərində, xüsusən həyat sığortasında, müştərilərinə qənaət etmə və investisiya yolu ilə gəlir əldə etmə imkanı təklif edir.
Sığorta müqaviləsi və onun şərtləri
Sığorta prosesi sığorta müqaviləsi ilə rəsmiləşdirilir. Bu müqavilə sığorta şirkəti ilə sığorta olunan şəxs arasında yazılı şəkildə bağlanır və burada tərəflərin hüquq və öhdəlikləri müəyyən edilir. Sığorta müqaviləsinin əsas şərtləri aşağıdakılardır:
- Sığorta haqqı: Sığorta olunan şəxsin ödəyəcəyi məbləğdir.
- Sığorta müddəti: Müqavilənin qüvvədə olduğu dövrü göstərir.
- Sığorta riski: Sığorta olunan hadisədir, məsələn, sağlamlıq problemi və ya əmlak ziyanı.
- Ödəniş qaydaları: Sığorta hadisəsi baş verdikdə sığorta şirkətinin ödəməli olduğu məbləğ.
Sığorta, insanların və müəssisələrin gələcəkdə qarşılaşa biləcəyi maliyyə risklərini minimuma endirmək üçün istifadə edilən vacib bir mexanizmdir. Sığorta, fərdlərin və müəssisələrin maliyyə vəziyyətini qoruyaraq onların gələcəkdəki gözlənilməz hadisələrə qarşı daha hazırlıqlı olmasını təmin edir. Sığorta növləri və onların üstünlükləri bu maliyyə mexanizminin əhəmiyyətini göstərir və insanlara daha təhlükəsiz və sabit bir həyat təmin edir.