Təsbeh, əsasən dini ayinlərdə və ya meditasiya məqsədilə istifadə edilən muncuq və ya daşlardan hazırlanmış iplikli alətdir. Təsbeh, müxtəlif dinlərdə və mədəniyyətlərdə fərqli formalarda istifadə olunur və mənəvi dəyərlərə xidmət edir.
Təsbeh, ibadət və dua zamanı zikrləri saymaq üçün istifadə olunan muncuq və ya daşlarla hazırlanmış iplikdir. Bu alət, müsəlman, xristian, buddist və digər dinlərdə müxtəlif məqsədlərlə tətbiq edilir.
Söz mənası etibarilə “təsbeh” Ərəb dilindən gəlir və “zikr etmək”, “Allaha şükür etmək” mənasını daşıyır. İslam dinində isə bu söz daha çox Allaha tərif etmək və Ona minnətdarlıq bildirmək anlamında işlədilir.
Təsbehin tarixi
Tarixinə nəzər-Təsbehin istifadə tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. İlk dəfə buddistlər tərəfindən istifadə edildiyi düşünülür. Daha sonra xristianlıq və İslamda da geniş yayılmışdır.
İslamda təsbehin yeri-İslamda təsbeh, Peyğəmbər Məhəmmədin (s.a.s) tövsiyəsi ilə zikrləri saymaq üçün geniş istifadə olunmağa başlanmışdır. Müsəlman təsbehləri əsasən 33 və ya 99 muncuqdan ibarət olur.
Təsbehin növləri
İslam təsbehləri
- 33 muncuqlu təsbeh: Ənənəvi olaraq hər biri 33 dəfə çəkilən “Subhanallah”, “Əlhamdülillah” və “Allahu Əkbər” zikrləri üçün istifadə olunur.
- 99 muncuqlu təsbeh: Allahın 99 adını zikr etmək üçün nəzərdə tutulur.
Buddist təsbehləri
Buddist təsbehlərində 108 muncuq olur. Bu rəqəm, buddist fəlsəfəsində xüsusi məna daşıyır.
Təsbehin istifadəsi
Zikrləri saymaq üçün-Təsbehlərin əsas məqsədi zikrləri düzgün saymaqdır. İnsanlar təsbeh vasitəsilə diqqətlərini Allaha yönəldir və mənəvi rahatlıq tapırlar.
Meditasiya üçün-Təsbeh, təkcə dini ayinlərdə deyil, həm də meditasiya zamanı istifadə olunur. İnsanların stresdən azad olmasına və diqqətini toplamasına kömək edir.
Təsbehin materialları
Muncuqlar-Təsbehlər müxtəlif materiallardan hazırlanır. Ən geniş yayılmış materiallara ağac, plastik, şüşə və qiymətli daşlar daxildir.
İpliklər-Təsbehlərin iplikləri davamlı olmalı və uzun müddət istifadəyə davam gətirməlidir. Ənənəvi təsbehlərdə təbii materiallardan istifadə olunur.
Təsbehin mənəvi dəyəri
Daxili sakitlik
Təsbeh çəkmək, insanlara daxili rahatlıq və sakitlik gətirir. Bu proses, zehni narahatlıqlardan azad olmağa kömək edir.
Mənəvi inkişaf
Təsbeh çəkmək, insanın mənəvi həyatında müsbət dəyişikliklər yaradır və Allaha daha yaxın hiss etməsinə səbəb olur.
Təsbehin müasir dövrdə rolu
Gündəlik həyat-Müasir dövrdə təsbeh, təkcə ibadət üçün deyil, həm də moda elementi kimi istifadə edilir. Xüsusilə gənclər arasında təsbehlər bir aksessuar olaraq geniş yayılıb.
Texnoloji yeniliklər-Texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə elektron təsbehlər də istehsal olunmağa başlanıb. Bu cihazlar, zikrləri avtomatik olaraq sayır.
Təsbeh, həm dini, həm də mənəvi baxımdan əhəmiyyət daşıyan bir alətdir. Bu sadə, lakin mənalı vasitə, müxtəlif mədəniyyətlərdə və dinlərdə fərqli formalarda tətbiq olunur.