Apendisit nədir?

Apendisit qarının sağ aşağı tərəfində yerləşən və bağırsağın bir çıxıntısı olan appendiksin iltihablanmasıdır. Appendiks, bağırsağın əsasən funksiyasız bir hissəsi kimi tanınır və əksər hallarda insan orqanizminə ciddi bir faydası yoxdur. Lakin, appendiksin iltihablanması ilə ortaya çıxan apendisit çox ciddi və ağrılı bir vəziyyətdir. Bu vəziyyətdə təcili tibbi müdaxilə tələb olunur, çünki müalicə edilmədikdə appendiks partlaya bilər və qarın boşluğuna yayılan infeksiya həyati təhlükə yarada bilər.

Apendisit adətən qəfil başlayır və qısa müddət ərzində şiddətlənir. Bu iltihabın dəqiq səbəbi tam məlum olmasa da, appendiksin içərisində qida və ya nəcisin qalığı ilə tıxanması nəticəsində meydana gəlir. Bu məqalədə apendisit, onun simptomları, səbəbləri, diaqnostikası və müalicə üsulları haqqında ətraflı məlumat veriləcəkdir.

Apendisit simptomları

Apendisit adətən bir neçə gün ərzində ağırlaşır və əlamətləri qəfil başlayır. Aşağıda apendisit zamanı müşahidə edilən əsas simptomlar verilmişdir.

Apendisitin ən tanınan simptomu qarın bölgəsində yaranan güclü ağrıdır. Ağrı adətən göbək ətrafında başlayır və zamanla qarının sağ aşağı hissəsinə yayılır. Ağrı getdikcə şiddətlənir və bəzən hərəkət etdikdə daha da artır.

Apendisit olan xəstələrdə bulantı və qusma tez-tez müşahidə edilir. Bu, adətən ağrının artmasından sonra meydana gəlir və mədə-bağırsaq sistemindəki problemlərlə bağlı olur.

Apendisit zamanı iştahsızlıq da geniş rast gəlinən bir əlamətdir. Qarında ağrı və bulantı ilə yanaşı iştah itkisi xəstənin vəziyyətinin ağırlaşdığını göstərir.

Apendisit nəticəsində bədəndə iltihablanma baş verdiyindən, xəstədə yüngül hərarət də müşahidə oluna bilər. Hərarət yüksək olmaya bilər, lakin ağrı ilə yanaşı hərarət varsa, bu apendisit əlamətlərindən biridir.

Bəzi apendisit hallarında qəbizlik və ya ishal da müşahidə edilə bilər. Bu, bağırsaq hərəkətlərində yaranan dəyişikliklər və iltihabın təsiri ilə əlaqədardır.

Apendisitin səbəbləri

Apendisitin dəqiq səbəbi hələ tam məlum deyil. Lakin, appendiksin içərisində qida qalıqlarının və ya nəcisin qalması nəticəsində tıxanma meydana gəlir. Tıxanma iltihaba və infeksiyaya yol açır. Aşağıda apendisitə səbəb olan əsas faktorlar verilmişdir:

Appendiksin tıxanması apendisitə ən çox səbəb olan faktorlardan biridir. Tıxanma səbəbi olaraq qida qalıqları, nəcis və ya bəzi yad cisimlər appendiksin içini bağlayaraq infeksiyaya səbəb olur.

Bəzən mədə-bağırsaq infeksiyaları da apendisitə səbəb ola bilər. Orqanizmdə yayılmış bakteriyalar appendiksə keçərək iltihablanmaya səbəb ola bilər.

Bəzi bağırsaq xəstəlikləri, məsələn, Crohn xəstəliyi də apendisitə səbəb ola bilər. Bu xəstəliklər bağırsaq divarının zədələnməsinə və iltihabın yayılmasına yol açır.

Apendisitin diaqnostikası

Apendisit diaqnozu adətən fiziki müayinə və laborator analizlər vasitəsilə aparılır. Qarın ağrısı ilə xəstəxanaya gələn xəstələrdə həkimlər bir neçə test və analizdən istifadə edərək apendisit diaqnozunu təsdiqləyirlər. Aşağıda apendisit diaqnozu qoyulması üçün istifadə olunan əsas metodlar verilmişdir:

Həkim qarın bölgəsindəki ağrını yoxlayaraq, apendisitdən şübhələnə bilər. Sağ aşağı qarın hissəsində güclü ağrı varsa və həkimin əli ilə təzyiq göstərildikdə bu ağrı daha da artırsa, bu apendisit ola bilər.

Qan analizi vasitəsilə bədəndəki ağ qan hüceyrələrinin sayı yoxlanılır. Əgər ağ qan hüceyrələrinin sayı yüksəkdirsə, bu, infeksiyanın mövcud olduğunu göstərə bilər.

Apendisit diaqnozunu təsdiqləmək üçün ultrasəs və ya kompyuter tomoqrafiyası istifadə olunur. Bu görüntüləmə metodları vasitəsilə appendiksin ölçüsü və vəziyyəti izlənilir və iltihabın olub-olmaması müəyyən edilir.

Apendisitin müalicəsi

Apendisit müalicəsi adətən cərrahi müdaxilə tələb edir. Apendiksin iltihablanması ilə yaranan ağrı və infeksiyanı aradan qaldırmaq üçün appendektomiya adlı əməliyyat aparılır.

Apendisitin müalicəsində ən effektiv yol appendektomiya əməliyyatıdır. Bu əməliyyat zamanı appendiks çıxarılır və bədənə yayılma ehtimalı olan infeksiyanın qarşısı alınır. Appendektomiya əməliyyatı iki üsulla aparıla bilər: açıq cərrahi üsulla və ya laparoskopik üsulla. Laparoskopik üsul, daha kiçik kəsiklərlə aparıldığı üçün daha az ağrı və daha sürətli sağalma müddəti təmin edir.

Əgər apendisit əməliyyatdan öncəki mərhələdədirsə və cərrahi müdaxilənin qarşısını almaq mümkün deyilsə, antibiotik müalicəsi ilə iltihabın yayılması önlənir. Antibiotiklər iltihablanma prosesini yavaşlatmağa və infeksiyanı azaltmağa kömək edir.

Appendektomiya əməliyyatından sonra xəstəyə müəyyən qayğı tədbirləri tətbiq olunur. Əməliyyatdan sonra qida tərkibindəki dəyişikliklər, dincəlmə və yüngül fiziki hərəkətlər ilə sağalma müddəti tezləşdirilə bilər.

Apendisit qarın bölgəsində ağrı, bulantı və iştah itkisinin müşahidə edildiyi ciddi bir iltihab vəziyyətidir. Tez müdaxilə edilmədikdə, appendiksin partlaması həyati təhlükəyə səbəb ola bilər. Müntəzəm olaraq aparılan müayinələr və diqqətli şəkildə diaqnostika apendisit riskini erkən aşkar etməyə və müalicə etməyə kömək edir. Appendektomiya əməliyyatı apendisit müalicəsində ən effektiv üsuldur və xəstənin sağlamlığı üçün təhlükəsiz bir müalicə imkanı təmin edir.