Brauzer nədir?
Brauzer (və ya internet brauzeri) internetdəki veb-səhifələri və məzmunları göstərmək və onlara daxil olmaq üçün istifadə olunan proqram təminatıdır. Brauzer istifadəçilərə internetdə axtarış aparmaq, məlumat tapmaq, veb-səhifələrdə gəzmək və interaktiv məzmunlarla əlaqə qurmaq imkanı verir. Bu proqramlar internetin istifadəçi dostu interfeysini təmin edərək, məlumatların mətn, şəkil, video və digər formatlarda təqdim edilməsini mümkün edir.
Brauzerlər kompüterlərdə, mobil cihazlarda və digər internetə qoşulan qurğularda geniş istifadə olunur. Hər bir brauzer unikal xüsusiyyətlərə sahib olsa da, onların əsas funksiyası eynidir – internet məzmununu istifadəçiyə çatdırmaq.
Brauzerin əsas vəzifələri
Brauzerlər bir neçə əsas funksiyaya malikdirlər:
1. Veb-səhifələrin göstərilməsi
Brauzerin əsas funksiyası veb-səhifələri yükləmək və istifadəçiyə göstərməkdir. Bu proses Hypertext Transfer Protocol (HTTP) və ya HTTPS protokolu ilə həyata keçirilir. Brauzer veb-serverdən HTML, CSS və JavaScript kimi müxtəlif texnologiyaları yükləyir və onları interaktiv məzmuna çevirir.
2. Axtarış funksiyası
Brauzerlərdə quraşdırılmış axtarış funksiyası vasitəsilə istifadəçilər müxtəlif məlumatları internet üzərindən axtara bilirlər. Bu axtarış sistemi brauzerin daxili alətləri ilə və ya quraşdırılmış axtarış mühərrikləri vasitəsilə aparılır.
3. Yadda saxlama və çərəzlər (Cookies)
Brauzerlər veb-səhifələrlə qarşılıqlı əlaqədə istifadəçinin məlumatlarını yadda saxlayır. Bu məlumatlar “cookies” adlanır və istifadəçinin müəyyən parametrlərini və seçimlərini saxlamağa kömək edir. Brauzer həmçinin istifadəçinin keçmişdə ziyarət etdiyi səhifələrin tarixçəsini saxlayır.
4. Genişləndirilmiş funksiyalar (Extensions)
Brauzerlər müxtəlif genişləndirmələr (extensions) və əlavələr (plugins) vasitəsilə funksionallıqlarını artırır. Bu genişləndirmələr brauzerin standart funksiyalarını genişləndirərək, məsələn, reklamlardan qorunma, dil tərcüməsi və ya məhsuldarlıq alətləri kimi imkanlar təqdim edir.
Ən populyar brauzerlər
Dünyada bir neçə məşhur brauzer mövcuddur. Hər biri müxtəlif üstünlüklərə malikdir və istifadəçilərə fərqli təcrübə təqdim edir:
1. Google Chrome
Google tərəfindən yaradılan və dünyada ən çox istifadə edilən brauzerdir. Chrome sürətli işləməsi, istifadəsi rahat interfeysi və geniş genişləndirmə imkanları ilə tanınır. Chrome həm masaüstü, həm də mobil cihazlarda geniş yayılmışdır.
2. Mozilla Firefox
Firefox, sürət və məxfilik baxımından geniş istifadə olunan bir brauzerdir. Açıq mənbəli proqram təminatı olduğu üçün istifadəçilər və inkişaf etdiricilər tərəfindən daim təkmilləşdirilir. Firefox, xüsusilə məxfilik və təhlükəsizlik sahəsində yüksək standartlar təklif edir.
3. Microsoft Edge
Edge, Microsoft tərəfindən təqdim edilən və Windows əməliyyat sistemi ilə quraşdırılmış brauzerdir. Chrome ilə oxşar əsaslara malik olan Edge sürət, təhlükəsizlik və enerjiyə qənaət imkanları ilə tanınır. Microsoft Edge həmçinin bəzi unikal xüsusiyyətlərə, o cümlədən dərslik və qeyd alətləri kimi imkanlara sahibdir.
4. Safari
Apple cihazları üçün əsas brauzer olan Safari yüksək sürəti və Apple ekosistemi ilə dərin inteqrasiyası ilə seçilir. iPhone, iPad və Mac istifadəçiləri üçün optimallaşdırılmış Safari enerjiyə qənaət edir və təhlükəsizliyi təmin edir.
5. Opera
Opera brauzeri sürətli işləmə və daxili reklam bloklayıcı funksiyası ilə tanınır. O, həmçinin daxili VPN xidməti və məlumat sıxma texnologiyası kimi xüsusiyyətlər təklif edir, bu da onu daha təhlükəsiz və sürətli edir.
Brauzerlərin Faydaları
Brauzerlər, internetin istifadəsini asanlaşdıraraq, istifadəçilərə bir çox fayda təmin edir:
1. İnformasiya əldə etmək
Brauzerlər, istifadəçilərin internetdə axtarış aparmasına və müxtəlif mövzularda məlumat əldə etməsinə imkan yaradır. Bu, həm təhsil, həm iş, həm də şəxsi maraqlar üçün geniş məlumat bazasına çıxış deməkdir.
2. Müxtəlif məzmun növləri ilə işləmək
Brauzerlər mətn, şəkil, video, animasiya və interaktiv tətbiqlər kimi müxtəlif məzmun növlərini dəstəkləyir. Bu, internet üzərində işləmək üçün rahat bir platforma təmin edir.
3. Təhlükəsizlik və məxfilik
Müasir brauzerlər istifadəçilərin məlumatlarının qorunması üçün müxtəlif təhlükəsizlik funksiyaları təklif edir. HTTPS şifrələnməsi, məxfilik rejimi və çərəzlərin idarə edilməsi kimi imkanlar təhlükəsiz internet istifadəsini təmin edir.
Brauzerlərin gələcəyi
Brauzerlərin gələcəyi texnologiyanın inkişafı ilə paralel olaraq daha da genişlənir. Gələcəkdə brauzerlərin daha sürətli, təhlükəsiz və funksional olacağı gözlənilir. Süni intellekt, artırılmış reallıq (AR) və maşın öyrənməsi kimi texnologiyalar brauzerlərə inteqrasiya edilərək istifadəçilərə daha fərqli təcrübə təqdim edə bilər.