Çiban nədir?

Çiban, dəridə bakteriyaların səbəb olduğu iltihablanma nəticəsində meydana gələn, irinlə dolu, qızarmış və ağrılı bir qabarıqdır. Tibbi termin olaraq “furunkul” adlanan çiban, əsasən saç köklərində, yağ və ya tər vəzilərinin iltihablanması nəticəsində yaranır. Çibanlar adətən stafilokok bakteriyası ilə infeksiyalaşma nəticəsində əmələ gəlir və dərinin müəyyən bölgəsində qızarıqlıq və şişliklə müşayiət olunur. Dərinin alt təbəqəsində yerləşən çibanlar bəzi hallarda böyük ölçülərə çataraq ciddi ağrılar yarada bilər.

Çibanlar adətən bədənin boyun, üz, qoltuqaltı, qasıq və bud kimi sürtünməyə meyilli bölgələrində meydana gəlir. Çibanın inkişaf mərhələləri əvvəlcə qızartı, daha sonra isə irin toplanması ilə davam edir. Bu mərhələdə çiban ağrılı və sərt bir şiş kimi hiss edilə bilər.

Çibanın yaranma səbəbləri

Çibanın əsas yaranma səbəbi bakterial infeksiyadır. Stafilokok bakteriyaları çibanın yaranmasında başlıca rolu oynayır. Bu bakteriyalar dərinin müxtəlif sahələrində təbii şəkildə mövcud olur, lakin dəridəki kəsik, sıyrıntı və ya digər zədələnmələr nəticəsində bədənə daxil olaraq infeksiya yarada bilir. Çibanın yaranmasına səbəb olan digər amillər isə aşağıdakılardır:

İmmunitet sisteminin zəifləməsi bədənin infeksiyalara qarşı müdafiə gücünü azaldır və bakteriyaların daha asan şəkildə çiban yaratmasına səbəb olur. Xüsusilə şəkərli diabet, xroniki xəstəliklər və stress çiban yaranmasına meyli artırır.

Dəridə kifayət qədər təmizlik qaydalarına riayət edilmədikdə, bakteriyalar daha asan şəkildə çoxalır və infeksiya ehtimalı artır. Təmizlik qaydalarına riayət etmək çibanın yaranma riskini azaltmağa kömək edir.

Dərinin zədələnməsi bakteriyaların bədənə daha asan daxil olmasına şərait yaradır. Bu da infeksiyaların yaranmasına və çibanın əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.

Tərləmə bakteriyalar üçün əlverişli mühit yaradır. Dərinin uzun müddət nəmli qalması, bakteriyaların çoxalmasına və infeksiyanın yaranmasına səbəb ola bilər.

Çibanın simptomları

Çibanların əlamətləri, onların yerləşdiyi yer və inkişaf mərhələsinə görə fərqli ola bilər. Ümumiyyətlə çibanın simptomları aşağıdakı kimidir:

Çiban yaranmağa başladıqda, həmin bölgədə qızartı və yüngül şişlik meydana gəlir. Dərinin alt təbəqəsində inkişaf etdikcə, bu şişlik daha ağrılı və iri ola bilər.

Çiban adətən dərinin alt təbəqəsində olduğu üçün basıldıqda ağrı yaradır və həssaslıq artır. Çiban böyüdükcə bu ağrı daha da güclənir.

Çibanın inkişafı ilə dərinin altında irin yığılır. Bu mərhələdə çibanın ortasında ağ və ya sarımtıl bir nöqtə meydana gəlir ki, bu da irinin səthə yaxınlaşdığını göstərir.

Bəzi hallarda çibanla birlikdə bədəndə ümumi zəiflik, qızdırma və iltihab əlamətləri də meydana gələ bilər. Bu, infeksiyanın yayılmağa başladığını göstərə bilər.

Çibanın müalicəsi

Çibanların müalicəsi əsasən çibanın ölçüsündən, yerləşdiyi yerdən və infeksiyanın dərəcəsindən asılıdır. Aşağıda çibanların müalicəsində tətbiq olunan bəzi üsullar qeyd edilmişdir:

Çibanın üzərinə isti kompres qoymaq, çibanın sürətli yetişməsinə və irinin daha tez səthə yaxınlaşmasına kömək edir. Bu proses çibanın təmizlənməsini və ağrının azalmasını təmin edir.

Dərin infeksiyalar zamanı həkim antibiotik təyin edə bilər. Antibiotiklər bakteriyaların məhv edilməsinə kömək edir və infeksiyanın yayılmasının qarşısını alır. Antibiotiklər yalnız həkim nəzarəti altında istifadə olunmalıdır.

Böyük və dərin çibanlar cərrahi yolla çıxarılmalıdır. Həkim çibanı kəsərək irini boşaldır və yaranın təmizlənməsini təmin edir. Bu proses infeksiyanın daha da pisləşməsinin qarşısını alır.

Apteklərdə çiban üçün xüsusi dərman kremləri və məlhəmlər mövcuddur. Bu dərmanlar infeksiyanı azaltmağa və çibanın daha tez sağalmasına kömək edir.

Çibanların qarşısını almaq üçün tədbirlər

Çibanlardan qorunmaq üçün gigiyenik qaydalara riayət etmək və immunitet sistemini gücləndirmək vacibdir. Aşağıda çibanların qarşısını almaq üçün bəzi tədbirlər verilmişdir:

Dərinin təmiz qalması bakteriyaların çoxalmasının qarşısını alır. Günlük duş almaq və təmiz paltar geyinmək gigiyenanı təmin etməyə kömək edir.

Sağlam qidalanmaq, kifayət qədər yatmaq və fiziki aktiv olmaq immunitet sistemini gücləndirir və bədəni infeksiyalardan qoruyur.

Dəridə yaranan kəsik və ya sıyrıntıları təmizləyib steril bir şəkildə bağlamaq, infeksiya ehtimalını azaldır və çiban yaranmasının qarşısını alır.

Aşırı tərləmə bakteriyaların artmasına səbəb ola bilər. Sıx paltarlar dərinin tərləməsini artırır və bu da infeksiya riskini yüksəldir.

Çiban, dəridə bakteriyaların yaratdığı iltihab nəticəsində əmələ gələn ağrılı və irinlə dolu bir şişdir. Bu infeksiya adətən gigiyenaya diqqət yetirilməməsi, immunitet zəifliyi və ya dəridə yaranan yaralanmalar nəticəsində yaranır. Çibanın müalicəsində isti kompreslər, antibiotiklər və bəzi hallarda cərrahi müdaxilələr istifadə edilir. Çibanlardan qorunmaq üçün gigiyena qaydalarına riayət etmək, immuniteti gücləndirmək və açıq yaralara diqqət yetirmək vacibdir.