Dermatit nədir?

Dermatit, dəri iltihabını təsvir edən ümumi bir tibbi termindir. Bu xəstəlik dəri səthində qaşınma, qızartı, şişkinlik və bəzən quru pullanma kimi simptomlarla özünü göstərir. Dermatit adətən dərinin qıcıqlanmasına və ya allergik reaksiyalara cavab olaraq inkişaf edir. Dəridə yaranan bu iltihab, həm də orqanizmin müxtəlif ekoloji və daxili faktorlarına qarşı verdiyi cavabdır. Bu məqalədə dermatitin növləri, səbəbləri, simptomları və müalicə üsulları haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.

Dermatit növləri

Dermatit, fərqli tiplərə bölünür və hər biri özünəməxsus səbəbləri və simptomları ilə xarakterizə olunur. Dermatit növləri aşağıdakılardır:

Atopik dermatit

Atopik dermatit, daha çox ekzema kimi tanınan, dərinin xroniki iltihabı ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir. Bu növ dermatit ən çox uşaqlar arasında rast gəlinir və bəzən yaşlandıqca azalır, lakin bəzi insanlarda böyüklük dövründə də davam edə bilər. Atopik dermatit adətən ailəvi allergik xəstəliklərlə əlaqələndirilir, məsələn, astma və allergik rinit kimi.

Kontakt dermatit

Kontakt dermatit, dərinin müəyyən maddələrlə təmas etməsi nəticəsində yaranan iltihabdır. İki növ kontakt dermatit mövcuddur:

• Allergik kontakt dermatit – dərinin bir allergenlə təmas etməsi nəticəsində yaranır. Məsələn, zərgərlikdə istifadə edilən nikelə və ya kosmetik vasitələrdə olan kimyəvi maddələrə qarşı allergiya.
• Qıcıqlanma kontakt dermatiti – dəriyə zəhərli və ya qıcıqlandırıcı maddələrin (məsələn, yuyucu vasitələr, turşular) təması nəticəsində yaranır.

Seboreyalı dermatit

Seboreyalı dermatit, dərinin yağa meylli sahələrində yaranan iltihabdır. Bu növ dermatit baş dərisi, üz, sinə və kürək kimi bölgələrdə meydana gəlir və adətən kəpəklə müşayiət olunur. Bu xəstəlik, saç diblərində yağlı, sarımtıl pullanma ilə xarakterizə edilir və çox vaxt xroniki bir problem olaraq davam edir.

Staz dermatiti

Staz dermatiti, daha çox ayaqlarda rast gəlinən, qan dövranı problemlərindən yaranan bir dermatit növüdür. Bu xəstəlik, damarların zəif fəaliyyəti nəticəsində aşağı ətraflarda qan yığılması ilə əlaqədardır. Staz dermatiti olan insanlar adətən ayaqlarında şişlik, qaşınma və dəri rənginin dəyişməsi kimi simptomlarla üzləşirlər.

Dermatit səbəbləri

Dermatitin səbəbləri müxtəlifdir və həm ekoloji, həm də daxili faktorlardan qaynaqlana bilər. Aşağıda dermatitin əsas səbəblərini təqdim edirik:

Dermatit ən çox allergik reaksiyaların nəticəsi olaraq ortaya çıxır. Dəri bir allergenlə təmas etdikdə, orqanizm immun sistemi vasitəsilə bu maddəyə reaksiya verir. Bu reaksiya iltihaba və qaşınmaya səbəb olur.

Kimyəvi maddələrlə, təmizləyici vasitələrlə və ya kosmetik məhsullarla təmas dermatitə səbəb ola bilər. Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit, kimyəvi maddələrin dərinin təbii qoruyucu baryerini zədələməsi nəticəsində yaranır.

Atopik dermatit və bəzi digər dermatit növləri genetik olaraq ötürülə bilər. Ailə üzvlərində atopik xəstəliklər (astma, allergik rinit) varsa, insanın dermatitə tutulma riski daha yüksəkdir.

Bəzi dermatit növləri stresslə daha da pisləşə bilər. Stress immun sistemini zəiflədərək dəri reaksiyalarını artırır.

Quru və ya soyuq hava dermatiti daha da pisləşdirə bilər. Bundan əlavə, müəyyən bölgələrdə havanın çirklənməsi də dərinin həssaslığını artıraraq dermatitə səbəb ola bilər.

Dermatit simptomları

Dermatit simptomları xəstəliyin növündən asılı olaraq dəyişə bilər, lakin ümumi simptomlar aşağıdakı kimidir:

• Dəridə qızartı və iltihab
• Qaşınma və narahatlıq hissi
• Dərinin şişməsi
• Quru və ya pullanma
• Nəmli və ya sulu qabarıqlar
• Dərinin qalınlaşması və kobudlaşması (xroniki hallarda)

Dermatit müalicəsi

Dermatitin müalicəsi xəstəliyin səbəbindən və növündən asılı olaraq dəyişir. Aşağıda dermatitin müalicəsində istifadə olunan əsas üsulları qeyd edəcəyik:

Steroid tərkibli dərmanlar dərinin iltihabını azaltmaq üçün geniş istifadə olunur. Bu kremlər, dərinin qaşınmasını və qızartısını azaltmağa kömək edir və dermatitin müalicəsində effektiv vasitələrdən biridir.

Allergik dermatitin müalicəsində antihistamin dərmanlar istifadə olunur. Bu dərmanlar qaşınma və iltihabı azaldaraq xəstəliyin simptomlarını yüngülləşdirir.

Dərinin quru olması dermatiti daha da pisləşdirə bilər. Dərini nəmləndirmək üçün xüsusi nəmləndiricilərdən istifadə edilməli və dəri həmişə nəmli saxlanmalıdır. Xüsusilə atopik dermatit üçün bu üsul çox vacibdir.

Kontakt dermatit zamanı qıcıqlandırıcı maddələrlə təmasdan qaçmaq çox vacibdir. Dərini qorumaq üçün xüsusi geyimlər və əlcəklərdən istifadə edilə bilər.

Stress dermatiti daha da ağırlaşdıra bilər. Buna görə də stressin idarə edilməsi və rahatlama üsulları dermatit müalicəsində önəmli rol oynayır.

Dərinin gigiyenasına diqqət yetirmək, dermatitin müalicəsində vacibdir. Sabunsuz təmizləyicilərdən istifadə edilməli və dərini qıcıqlandıran kimyəvi maddələrdən uzaq durulmalıdır.

Dermatit, müxtəlif səbəblərdən qaynaqlanan bir dəri iltihabıdır və onun simptomları və müalicəsi xəstəliyin növünə görə fərqlənir. Müalicədə düzgün yanaşma və qıcıqlandırıcı amillərdən qaçmaqla dermatit simptomlarını idarə etmək mümkündür. Əgər dermatit simptomları pisləşərsə, mütləq həkim məsləhəti alınmalı və düzgün müalicə planı tətbiq edilməlidir.