Faringit nədir?
Faringit, boğazın arxa divarının iltihablanması nəticəsində yaranan və xüsusilə qış aylarında tez-tez rast gəlinən bir sağlamlıq problemidir. Faringit, viruslar, bakteriyalar və digər faktorlardan qaynaqlanaraq boğazda ağrı, quruluq, qıcıqlanma və yanma hissi yaradır. Xəstəlik əksər hallarda qrip və soyuqdəymə kimi viral infeksiyaların bir hissəsi olaraq ortaya çıxır və uşaqlar, eləcə də böyüklər arasında yayğındır.
Faringit yüngül və ya ağır formalarda ola bilər. Yüngül formaları çox vaxt öz-özünə sağalsa da, ağır hallarda müalicə tələb oluna bilər. Faringitin təsirləri və müalicəsi onun səbəbinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə dəyişir.
Faringit növləri
Faringit bir neçə növə bölünür və hər növ fərqli səbəblərdən və simptomlardan ibarət ola bilər. Aşağıda faringitin əsas növləri haqqında məlumat verilib.
Kəskin faringit-kəskin faringitadətən ani başlayan və qısa müddətdə ciddi simptomlar göstərən bir iltihabdır. Çox vaxt viral və ya bakterial infeksiyalardan qaynaqlanır və sürətlə yayılır. Bu növ faringit 1-2 həftə ərzində öz-özünə keçə bilər, lakin ağrı və digər narahatlıqlar daha qabarıq olur.
Xroniki faringit-xroniki faringit daha uzun müddət davam edən və müəyyən dövrlərdə təkrarlanan bir boğaz iltihabıdır. Bu növ faringit, ətraf mühit faktorları, allergiyalar və ya reflü xəstəliyi səbəbilə yaranır və boğazda davamlı narahatlıq yarada bilər. Xroniki faringit müalicə olunmadıqda vəziyyəti daha da pisləşə bilər.
Viral faringit-viral faringit viruslar tərəfindən törədilir və qrip, soyuqdəymə kimi infeksiyalarla əlaqədar olur. Bu növ faringit çox vaxt öz-özünə sağalır və antibiotik müalicəsi tələb etmir. Virus infeksiyaları ilə əlaqədar olduğu üçün xüsusilə qış və payız aylarında daha çox rast gəlinir.
Bakterial faringit
Bakterial faringit-bakterial faringit bakteriyalar, xüsusilə də streptokok bakteriyaları tərəfindən yaranır. Bakterial infeksiya digər növlərlə müqayisədə daha ağır keçə bilər və çox vaxt antibiotiklərlə müalicə tələb edir. Bu növ faringit, angina kimi ağır boğaz iltihablarının yaranmasına da səbəb ola bilər.
Faringitin səbəbləri
Faringitin əsas səbəbləri infeksiyalar, ətraf mühit faktorları və müəyyən həyat tərzi vərdişləri ilə əlaqədardır. Aşağıda faringitin əsas səbəbləri haqqında məlumat verilib.
Faringitin ən yayılmış səbəbi viruslardır. Qrip, soyuqdəymə və adenoviruslar boğazda iltihab yaradan əsas viruslar arasındadır. Viruslar çox vaxt havadan yayıldığı üçün qrip mövsümündə daha çox yayılır.
Bakteriyalar da faringitə səbəb ola bilər. Streptokok bakteriyaları boğazda infeksiya yaradaraq faringitin bakterial növünü yaradır. Bakterial faringit çox vaxt qızdırma, boğazda şişlik və ciddi ağrı ilə müşayiət olunur.
Ətraf mühit faktorları
Havanın quruluğu, tüstü, kimyəvi maddələr və allergenlər boğazda qıcıqlanmaya səbəb olaraq faringit yarada bilər. Xüsusilə quru hava və hava çirkliliyi faringitin təkrarlanmasına səbəb olur.
Toz, polen və digər allergenlər boğazda qıcıqlanma yaradaraq faringitə səbəb ola bilər. Allergik reaksiyalar nəticəsində boğazda quruluq və yanma hissi yaranır ki, bu da faringit əlamətlərini artırır.
Siqaret çəkən şəxslərdə boğaz iltihabı riski daha yüksəkdir. Siqaret tüstüsü boğazın həssas toxumalarına zərər verir və bu da xroniki faringitə səbəb ola bilər.
Faringitin simptomları
Faringitin simptomları müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər və xəstəliyin növünə görə dəyişir. Aşağıda faringitin əsas simptomları verilmişdir.
- Boğazda ağrı və yanma hissi
- Quruluq və qıcıqlanma
- Qızdırma və üşütmə
- Yutmaqda çətinlik
- Boğazda qızartı və şişlik
- Bəzən öskürək və burun axıntısı
Simptomlar yüngül formalarda daha az nəzərə çarpır, lakin ağır hallarda ağrı və qızdırma kimi əlamətlər daha qabarıq olur.
Faringitin müalicəsi
Faringitin müalicəsi xəstəliyin səbəbindən və şiddətindən asılıdır. Viral faringit üçün xüsusi müalicə tələb olunmasa da, bakterial faringit üçün antibiotiklər tələb oluna bilər. Aşağıda faringitin müalicəsində istifadə olunan bəzi əsas metodlar qeyd edilmişdir.
Boğaz ağrısını yüngülləşdirmək üçün ağrı kəsici dərmanlardan istifadə olunur. İbuprofen və parasetamol kimi dərmanlar qızdırma və ağrını azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
Bakterial faringit hallarında antibiotik müalicəsi tələb olunur. Streptokok bakteriyaları səbəbindən yaranan faringit üçün həkim tərəfindən təyin olunan antibiotiklər qəbul edilməlidir.
Faringit zamanı ev şəraitində müalicə üsulları da təsirli ola bilər. İsti içkilər içmək, duzlu su ilə qarqara etmək və boğazı nəmli saxlamaq boğazda olan qıcıqlanmanı azalda bilər.
Faringitin qarşısını almaq üçün gigiyena qaydalarına riayət etmək, əlləri tez-tez yumaq və immuniteti gücləndirən qidalardan istifadə etmək tövsiyə olunur. Xüsusilə qrip mövsümündə immuniteti güclü saxlamaq faringitin yaranma riskini azalda bilər.