Limfosit nədir
LYM və ya limfositlər ağ qan hüceyrələrinin bir növüdür.
Limfosit haqqında daha ətraflı:
Bədəninizin immunitet sisteminə xərçəng və yad virus və bakteriyalarla mübarizə aparmağa kömək edirlər. Lenfositlər bədəninizi müdafiə edən bir ordu kimi fəaliyyət göstərirlər. Normal şəraitdə onlar bədənin hər tərəfinə səpələnmiş qalırlar. Bədəninizə xəstələnməyinizə səbəb ola biləcək bir virus və ya orqanizm daxil olduqda, onunla mübarizə aparmaq üçün bir araya gəlirlər.
İnsan qanında iki növ qan hüceyrəsi var. Bunlardan biri qanımıza qırmızı rəng verən qırmızı qan hüceyrələridir. Digəri ağ qan hüceyrələridir. Qırmızı qan hüceyrələri ağ qan hüceyrələrindən daha çoxdur. Qırmızı qan hüceyrələrinin əsas funksiyası bədənimizə oksigeni daşımaqdır.
İnsan bədənində hər 600-700 qırmızı qan hüceyrəsi üçün bir ağ qan hüceyrəsi var. Ağ qan hüceyrələrinin funksiyası sağlamlığımızı xəstəliklərdən qorumaqdır. İmmunitet sistemimizin tikinti materiallarından biri olan ağ qan hüceyrələri bədənimizdə görünən bakteriya, virus və ya antigenlərlə mübarizə aparır və allergik reaksiyalarımızı tənzimləyir. Zəifləmiş bir immunitet sistemi bədəninizdə daha az ağ qan hüceyrəsi deməkdir. 10 ağ qan hüceyrəmizdən 2-4-ü LYM və ya limfositlərdən ibarətdir.
LYM (lenfosit) sümük iliyində istehsal olunan ağ qan hüceyrələridir və bədənin infeksiya və xəstəliklərlə mübarizə aparmasına kömək edir. İmmunitet sisteminin mühüm hissəsi olan limfositlər ağ qan hüceyrələrinin 20%-40%-ni təşkil edir. Bir qan testində lim, bədəndəki ağ qan hüceyrələrinin dəyərini ölçür, başqa sözlə, tam qan nümunəsindəki lenfositlərin dəqiq sayıdır. Qanın tərkibini təşkil edən bu ağ qan hüceyrələri limfa düyünləri və limfa orqanlarının mürəkkəb şəbəkəsindən ibarətdir.
LYM nə üçündür?
Lenfositlər bədənə daxil olan bakteriya, virus, göbələk və parazit kimi yad maddələri aradan qaldırmağa kömək edir. Sümük iliyi tərəfindən istehsal olunan LYM ağ qan hüceyrələrinin növlərindən biri kimi tanınır. LYM həmçinin immunitet sisteminə onlara hücum edən antigenləri xatırlamağa və onlarla mübarizə aparmağa kömək edir. Su çiçəyi və qızılca kimi infeksiyalara dəfələrlə yoluxmamağımızın səbəbi limfositlərin həmin hüceyrələri tanımasıdır. Limfositlərin funksiyaları onların növündən asılı olaraq dəyişə bilər.
LYM (limfosit) normal dəyəri nə olmalıdır?
Tam qan sayma testində LYM olaraq görülən limfosit nisbəti yaşa görə dəyişə bilər. Bu nisbət hamiləlik vəziyyətində də fərqli ola bilər. LYM (limfosit) normal dəyəri yetkin fərdlərdə 1000-4800 mcL (mikrolitr) olaraq təsvir edilir. Uşaqlarda limfositlərin sayı 3000 ilə 9500 mikrolitr arasındadır. Limfositlər bədəndəki ağ qan hüceyrələrinin təxminən 20% -dən 40% -ə qədərini təşkil edir.
Aşağı LYM nədir?
Tibbdə limfopeniya kimi tanınan aşağı lenfosit sayı, qanda lenfositlərin miqdarının böyüklərdə 1000 mcL, uşaqlarda isə 3000 mcL-dən aşağı olmasıdır. Qrip kimi yüngül infeksiyalar və ya QİÇS kimi ciddi xəstəliklər, qidalanma, stress və intensiv fəaliyyət nəticəsində immunitetin zəifləməsi nəticəsində orqanizm kifayət qədər lenfosit istehsal edə bilmir və aşağı LYM meydana gəlir.
Aşağı LYM-nin ümumi səbəbləri aşağıdakılar ola bilər:
- Revmotoid artrit kimi otoimmün xəstəliklər
- Vitamin və mineral çatışmazlığı
- Xərçəngin müalicəsində istifadə olunan dərmanlar
- Böyrək pozğunluqları
- Genetik və irsi xəstəliklər
- Çox skleroz kimi beyin-sinir xəstəlikləri
- Kortizon dərmanı qəbul etmək
- HİV və QİÇS kimi xəstəliklər
- İnfeksiya
- Bədənin lenfositlərin qeyri-kafi istehsalı
- Toksinlərin limfositləri doyurması
- Çölyak və Kron kimi bağırsaq xəstəlikləri
LYM yüksəkliyi nədir?
Tibbi adı lenfositoz olan limfositlərin yüksəkliyi, qanda lenfositlərin miqdarının böyüklərdə 4800 mcL və uşaqlarda 9500 mcL olan istinad dəyərlərindən yuxarı olmasıdır. Yüksək LYM bədənin bir infeksiya və ya başqa bir iltihablı vəziyyətlə mübarizə apardığını bildirir. Bədən yad kimi qəbul etdiyi maddələrlə mübarizə aparmaq üçün əlavə limfositlər istehsal edir və qanda lim səviyyəsi yüksəlir.
Yüksək LYM aşağıdakı səbəblərə görə də baş verə bilər:
- Hipotiroidizm (tiroid çatışmazlığı)
- Vərəm
- Hepatit
- HİV və QİÇS
- Leykoz və ya lenfoma kimi qan xərçəngi
- Sifilis
- Yoluxucu mononükleoz (öpüşmə xəstəliyi)
- Göy öskürək, toksoplazmoz və ya sitomeqalovirus kimi infeksiyalar
LYM yüksəkliyi təhlükəlidirmi?
Limfositin yüksəlməsi tez-tez bakterial, viral və parazitar infeksiyalar səbəbindən baş verə bilər. Daha az yaygın olaraq, xərçəngin formalaşması və inkişafının yüksək dərəcəsi ola bilər. Monoklonal B-hüceyrəli lenfositoz adlanan vəziyyət nadir hallarda xroniki lenfositik lösemi adlanan spesifik bir leykemiyaya keçə bilər.
LYM dəyərini necə azaltmaq olar?
Lym dəyərini azaltmaq üçün əsas müalicə əsas sağlamlıq probleminə nəzarət etməkdən asılıdır. Reaktiv limfositoz dərman vasitəsi ilə yaxşılaşdırıla bilər.
Limfositlərin növləri
Bədənimizdə limfositlərin əmələ gəldiyi yer sümüklərimizdəki ilikdir. B hüceyrələri, T hüceyrələri və öldürücü hüceyrələr adlanan üç növ limfosit var. B hüceyrələrinin vəzifəsi antikor istehsal etməkdir. Bu antikorlar orqanizmimizə daxil olan virus, bakteriya və buna bənzər antigenlərlə mübarizə aparır və B hüceyrələri xəstəlikdən sonra bizə immunitet verir. .
İlikdə əmələ gələn B hüceyrələri sinə boşluğundakı timus adlanan orqandakı limfa düyünlərinə gedərək orada inkişaf edib yetişdikdə T hüceyrələri əmələ gəlir. T hüceyrələrinin vəzifəsi immun sistemimizdəki hüceyrələri bədənimizdəki patogenlər haqqında məlumatlandırmaqdır.
Limfositlərin son növü, öldürücü hüceyrələr, viruslar və ya şişlərdən təsirlənmiş xəstə hüceyrələri hədəf alır. Xəstə hüceyrələri öldürsələr də, sağlam hüceyrələrə zərər vermirlər. Bədənimizdəki limfositlərin 80 faizi T hüceyrələri, 10 faizi B hüceyrələri, qalan 10 faizi isə öldürücü hüceyrələrdir.
Bu arada, bəzi amillər lenfosit dəyərlərinizin bir xəstəlikdən qaynaqlanmadan lazım olandan yüksək və ya aşağı olmasına səbəb ola bilər. Qan testi dəyərlərinə təsir edəcək halları aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
- Kimyaterapeya görmək,
- Hamiləlik,
- Yaxın zamanda əməliyyat olmaq,
- Yüksək stress səviyyəsi,
- Steroid istifadə etmək,
- HİV
- Radiasiya terapiyasının qəbulu.
Limfositləri yoxlamaq üçün ümumi testlər hansılardır?
Qanda limfositlərin sayını təyin edə biləcək bir neçə qan testi var. Bu testlərə aşağıdakılar daxildir:
Mütləq limfosit sayı: Mütləq limfosit sayı tam qan sayının bir hissəsidir. Mütləq limfosit sayı hüceyrələrin sayını faizlə deyil, mütləq say kimi bildirir. Ümumi ağ qan hüceyrələrinin sayı mütləq limfosit sayını əldə etmək üçün limfosit olan ağ qan hüceyrələrinin faizi ilə vurulur.
Axın sitometriyası: Axın sitometriyası ilə qan xüsusi laboratoriyada işlənir. Texnik qanı mayedə dayandırır və onu axın sitometri adlanan lazer cihazından keçir. Lazerin işığı qan hüceyrələrini müxtəlif növ hüceyrələri görmək və saymağı asanlaşdıran naxışlarda yayır.