Lordoz insan onurğasının təbii əyriliyini ifadə edən tibbi bir termindir. Normal olaraq insan onurğasında iki əsas bölgədə — boyun (servikal) və bel (lumbal) hissələrində içəriyə doğru əyilmə mövcuddur və bu əyrilik “lordotik kurvatura” adlanır. Lakin bu əyriliyin normadan artıq olması patoloji hal sayılır və “hiperlordoz” olaraq tanınır.
Lordoz, düzgün vəziyyətdə onurğa sütununun şokları udmasını və bədənin balanslı qalmasını təmin edir. Amma bu əyrilik çox artdıqda bel və ya boyun nahiyəsində ağrı, duruş pozğunluğu və müxtəlif funksional problemlərə səbəb ola bilər.
Lordozun növləri
Lordoz əsasən iki əsas bölgədə müşahidə olunur və buna uyğun iki əsas növü vardır:
- Servikal lordoz: Boyun onurğasında içəriyə doğru əyrilikdir. Normadan çox olduqda başın irəli doğru çıxması ilə müşahidə edilir.
- Lumbal lordoz: Bel nahiyəsində içəriyə doğru əyrilikdir. Bu hal daha çox rast gəlinir və adətən “bel çuxuru” şəklində özünü göstərir.
Hər iki növün də həm fizioloji, həm də patoloji formaları vardır.
Lordozun səbəbləri
Lordozun yaranmasına və ya artmasına səbəb olan bir çox faktor mövcuddur. Bunlara aşağıdakılar daxildir:
- Skelet anomaliyaları: Doğuşdan olan sümük və oynaq quruluşu problemləri
- Əzələ zəifliyi və ya gərginliyi: Xüsusilə qarın və bel əzələlərinin zəifləməsi lordotik əyriliyin artmasına səbəb ola bilər
- Piylənmə: Artıq çəki belə əlavə yük salaraq onurğa əyriliyini artıra bilər
- Hamiləlik: Müvəqqəti lumbal lordoz halları yarana bilər
- Travmalar və əməliyyatlar: Onurğa bölgəsinə olan zədələr struktur dəyişikliklərə səbəb ola bilər
- Skolioz və kifoz kimi digər onurğa deformitələri
Lordozun əlamətləri
Hiperlordoz hallarında aşağıdakı simptomlar müşahidə edilə bilər:
- Bel və ya boyun nahiyəsində ağrılar
- Duruşda dəyişiklik və balans pozğunluğu
- Uzun müddət ayaq üstə qalanda və ya oturanda narahatlıq
- Qarın və bel əzələlərinin zəifliyi
- Aşağı ətraflarda uyuşma və ya keylik (sinir sıxılması halında)
Bu əlamətlər gündəlik həyat keyfiyyətini azalda və ciddi funksional pozğunluqlara səbəb ola bilər.
Diaqnoz və müayinə üsulları
Lordozun dəqiq diaqnozu üçün həkimlər aşağıdakı üsullardan istifadə edirlər:
- Fiziki müayinə: Duruş, əzələ gücü və hərəkət diapazonu qiymətləndirilir
- Rentgen: Onurğanın əyrilik dərəcəsini ölçmək üçün əsas vasitədir
- MR və ya KT: Yumşaq toxumalar və sinir sıxılmalarını daha ətraflı göstərmək üçün istifadə olunur
Bu üsullar sayəsində lordozun dərəcəsi, səbəbi və müalicə planı müəyyənləşdirilir.
Lordozun müalicə üsulları
Lordozun müalicəsi onun səbəbinə və ağırlıq dərəcəsinə görə dəyişir. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:
- Fizioterapiya və məşqlər: Əzələ gücləndirici və duruşu düzəldici məşqlər
- Ortopedik korsetlər: Xüsusilə uşaqlarda və yeniyetmələrdə duruşun düzəldilməsi üçün
- İlaç müalicəsi: Ağrı və əzələ spazmını azaltmaq üçün
- Cərrahi müdaxilə: Ağır hallarda və konservativ üsullar təsir etmədikdə
Ən effektiv nəticə müntəzəm terapiya və fiziki fəaliyyətlə əldə edilir.
Lordozun qarşısını alma yolları
Lordozun yaranmasının və ya artmasının qarşısını almaq üçün bəzi profilaktik tədbirlər faydalı ola bilər:
- Düzgün duruş vərdişlərinin formalaşdırılması
- Gündəlik idman və aktiv həyat tərzi
- Əzələ gücləndirici məşqlər, xüsusilə qarın və bel üçün
- Əlavə çəkidən uzaq durmaq
- Uzun müddət eyni vəziyyətdə qalmamaq
Bu tədbirlər lordozun inkişaf etməsinin qarşısını almağa kömək edir və ümumi onurğa sağlamlığını dəstəkləyir.
Lordoz insan orqanizminin təbii quruluşunun bir hissəsidir və onun müəyyən dərəcəsi sağlamlıq əlamətidir. Lakin bu əyriliyin artması bir sıra tibbi problemlərə gətirib çıxara bilər. Erkən diaqnoz, düzgün müalicə və profilaktik tədbirlər sayəsində lordozun mənfi təsirləri minimuma endirilə bilər. Sağlam onurğa üçün düzgün duruş və aktiv həyat tərzi əsas şərtlərdəndir.