Manometr nədir?
Manometr, maye və qazların təzyiqini ölçmək üçün istifadə olunan bir cihazdır. Bu alət müxtəlif sahələrdə, o cümlədən sənaye, tibbi və ev istifadəsində geniş tətbiq olunur. Manometrlər adətən borular, tanklar və digər təzyiq sistemlərində maye və ya qaz təzyiqini ölçmək üçün istifadə edilir. Təzyiqin ölçülməsi çox vacibdir, çünki yüksək təzyiq sistemlərdə problemlərə, hətta təhlükəli vəziyyətlərə səbəb ola bilər.
Manometrlər ölçülən təzyiqi göstərmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir və müxtəlif təzyiq diapazonlarında işləyirlər. Onlar həmçinin dəqiqliyi təmin etmək üçün müxtəlif quruluş və mexanizmlərlə təchiz olunurlar.
Manometrin növləri
Manometrlər müxtəlif sahələrdə müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunduğundan, bir neçə növü mövcuddur. Hər bir növ manometr fərqli ölçmə prinsiplərinə və quruluşlara malikdir. Aşağıda ən çox rast gəlinən manometr növləri verilmişdir:
Bourdon borusu manometri
Bu növ manometrlər təzyiqi ölçmək üçün elastik bir borudan istifadə edir. Boru təzyiq altında genişlənir və borunun hərəkəti cihazın oxucusunda təzyiq dəyərini göstərir. Bourdon borusu manometrlər sənayedə geniş istifadə olunur və yüksək təzyiqləri ölçmək üçün əlverişlidir.
Digital (rəqəmsal) manometr
Digital manometrlər təzyiqi rəqəmsal olaraq göstərə bilən cihazlardır. Bu cihazlar, təzyiq dəyişikliklərini elektrik siqnallarına çevirərək ekranında göstərir. Rəqəmsal manometrlər dəqiqlik tələb olunan sahələrdə geniş yayılıb.
Differensial manometr
Bu növ manometrlər iki nöqtə arasındakı təzyiq fərqini ölçür. Differensial manometrlər qaz təchizatı sistemləri və ventilyasiya sistemlərində təzyiq fərqlərini ölçmək üçün istifadə olunur.
U şəkilli boru manometri
Bu tip manometrlər bir U şəklindəki boru ilə hazırlanmışdır və borunun hər iki ucu açıqdır. Maye və qazların təzyiqini ölçmək üçün istifadə olunur və ölçmə prosesi, boru içində olan mayenin yerdəyişməsi vasitəsilə həyata keçirilir.
Manometrin quruluşu və işləmə prinsipi
Manometrin işləmə prinsipi, təzyiqin ölçülməsi üçün mexaniki və ya elektron vasitələrin istifadəsinə əsaslanır. Manometrlər təzyiqin təsiri ilə müəyyən dəyişikliklər meydana gətirən komponentlərdən ibarətdir. Əsasən, cihaz təzyiqin təsirindən yaranan hərəkəti ölçür və bu hərəkət, göstərici vasitəsilə təzyiq dəyərini əks etdirir.
Mexaniki manometrlər
Mexaniki manometrlərdə təzyiqin təsiri ilə boru və ya membran genişlənir. Bu genişlənmə cihazın iynəsinə təsir edərək göstəricidə təzyiq dəyərini əks etdirir. Bourdon borusu manometri bu prinsip üzrə işləyir.
Elektron manometrlər
Elektron manometrlər təzyiq dəyişikliklərini elektrik siqnallarına çevirərək ölçmə aparır. Sensorlar təzyiqi elektrik siqnalına çevirir və bu siqnal rəqəmsal ekrana ötürülərək təzyiq dəyəri kimi göstərilir.
Manometrin istifadə sahələri
Manometrlər təzyiqi ölçmək üçün müxtəlif sahələrdə istifadə olunur və bu cihazlar təhlükəsizliyin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Manometrlərin istifadə sahələri genişdir və aşağıda əsas sahələr qeyd olunmuşdur:
Manometrlər sənayedə təzyiq sistemlərinin nəzarətində və təhlükəsizlik tədbirlərinin təmin olunmasında geniş istifadə olunur. Məsələn, qaz və su boru xətlərində təzyiq səviyyəsinin təhlükəsiz olduğunu yoxlamaq üçün manometrlərdən istifadə olunur.
Tibbi avadanlıqlarda, xüsusilə də ventilyatorlar və qan təzyiqi ölçən cihazlarda manometrlər istifadə olunur. Tibbi manometrlər xəstənin sağlamlığını nəzarətdə saxlamaq və təhlükəsiz müalicəni təmin etmək üçün təzyiq ölçmələri aparır.
Neft və qaz hasilatı və emalı zamanı borular və tanklar içindəki təzyiqin dəqiq şəkildə ölçülməsi vacibdir. Bu sektor yüksək təzyiq altında işlədiyi üçün manometrlər təzyiqin təhlükəsiz səviyyədə saxlanılmasını təmin edir.
Ev istifadəsində də manometrlər rast gəlinir. Məsələn, qazan sistemlərində su təzyiqinin təhlükəsiz səviyyədə olduğunu yoxlamaq üçün manometrlərdən istifadə olunur.
Manometrin təmiri və baxımı
Manometrlərin düzgün işləməsi üçün onların mütəmadi olaraq təmir və baxımı aparılmalıdır. Təzyiqi dəqiq şəkildə ölçmək üçün cihazın mexanizmləri hər hansı zədə və ya nasazlıqdan uzaq olmalıdır. Manometrlərin düzgün işləməsini təmin etmək üçün aşağıdakı addımlar yerinə yetirilməlidir:
Manometrlərin dəqiq nəticələr verməsi üçün mütəmadi olaraq kalibrləmə tələb olunur. Kalibrləmə, cihazın standartlara uyğun işlədiyini yoxlamaq üçün aparılan prosesdir və cihazın dəqiqliyini artırır.
Manometrin mexanizmi vaxtaşırı yoxlanılmalıdır. Mexaniki hissələrdə hər hansı nasazlıq və ya toz yığılması dəqiqliyi azalda bilər, bu səbəbdən cihazın təmizlənməsi və mexanizmin yoxlanması vacibdir.
Manometrlər təzyiq altında işlədiyi üçün sıxlıq səviyyəsi də əhəmiyyətlidir. Hava sızması və ya mexanizmin sıxlığı yoxlanılmalı və hər hansı problem dərhal aradan qaldırılmalıdır.
Manometrin üstünlükləri və məhdudiyyətləri
Manometrlər təzyiqi ölçmək üçün əvəzolunmaz bir cihaz olsa da, onların müəyyən üstünlükləri və məhdudiyyətləri də vardır.
Üstünlükləri
- Dəqiq ölçmələr: Manometrlər yüksək dəqiqliklə təzyiq ölçmələri aparır.
- Geniş istifadə sahəsi: Bir çox sənaye, tibbi və məişət sahələrində geniş tətbiq olunur.
- Müxtəlif modellər: Hər bir tətbiq üçün uyğun növdə manometr mövcuddur.
Məhdudiyyətləri
- Kalibrləmə ehtiyacı: Dəqiq ölçmələr üçün kalibrləmə tələb olunur.
- Nasazlıq riski: Mexaniki hissələrdə nasazlıq və ya elektrik manometrlərində sensor problemləri yarana bilər.
- Yüksək təzyiqə həssaslıq: Bəzi manometrlər çox yüksək təzyiq altında zədələnə bilər.
Manometr, təzyiqin ölçülməsi üçün istifadə olunan əsas cihazlardan biridir və müxtəlif sahələrdə təhlükəsizliyin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Manometrlərin dəqiq işləməsi üçün onların mütəmadi baxımı və kalibrləməsi aparılmalıdır. Bu cihazlar gündəlik həyatdan sənayeyə qədər geniş istifadə olunur və təzyiqin təhlükəsiz səviyyədə saxlanılmasına kömək edir.