Qlüten nədir?

Qlüten, buğda, arpa və çovdar kimi taxıl məhsullarında təbii olaraq mövcud olan bir zülaldır. O, xəmirin elastikliyini təmin edir və unun mayalanma zamanı strukturunu saxlayır. Bu səbəbdən çörək bişirilməsində vacib rol oynayır. Ancaq qlüten bəzi insanlarda həzm problemlərinə və allergik reaksiyalara səbəb ola bilər.

Qlütenin kimyəvi tərkibi

Qlüten iki əsas zülaldan ibarətdir: gliadin və qlütelin. Gliadin xəmirdə elastiklik yaratdığı halda, qlütelin xəmirin möhkəmliyini təmin edir. Bu zülallar bir-birilə əlaqəyə girərək elastik bir ağ kimi strukturu meydana gətirir.

Qlütenə həssaslıq və çölyak xəstəliyi

Bəzi insanlar qlütenə qarşı həssas ola bilərlər. Bu vəziyyət qlüten həssaslığı və ya qlüten intoleransı adlanır. Ən ciddi problem isə Çölyak xəstəliyidir. Bu, autoimmun bir xəstəlikdir və qlüten istifadəsi zamanı bağırsaq divarına ziyan verir. Çölyak xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlar qlütenli qidalar qəbul etdikdə ciddi həzm pozğunluğu, zəiflik və qida mənimsəmə problemləri yaşayırlar.

Qlüten və pəhriz

Qlüten olmayan pəhriz (qlütensiz pəhriz) son illərdə çox populyarlaşmışdır. Çölyak xəstəliyi olan insanlar üçün bu vacib olsa da, qlütenə həssas olmayan şəxslər üçün bunun ciddi sağlamlıq faydası olduğu təsdiqlənməyib. Ancaq bəzi insanlar, qlüten olmayan pəhrizi seçərək özlərini daha enerjili hiss etdiklərini bildirirlər.

Hangi qidalar qlüten ehtiva edir?

Qlüten əsasən aşağıdakı qidalarda mövcuddur:

• Çörək və çörək məhsulları
• Makarna və digər xəmir məmulatları
• Bir çox dənli qida
• Qida sənayesində qatılaşdırıcı olaraq istifadə olunan bəzi məhsullar (souslar, dondurma və s.)

Qlüteni çıxarmaq mümkün olan qidalar

• Qlüten ehtiva etməyən qidalar isə bunlardır:
  • Təzə meyvə və tərəvəz
  • Yumurta
  • Ət və balıq (marinada və ya sousda olmadan)
  • Süd məhsulları
  • Kartof, düyü, qarabaşaq və qarğıdalı