Mesenat nədir?
Mesenat sözü çoxlarının eşitdiyi, lakin tam anlamadığı bir anlayışdır. Bu termin əsasən xeyriyyəçilik və mədəniyyətə dəstək verən şəxslərə aid edilir. Mesenatlar, adətən, cəmiyyətin inkişafı üçün müxtəlif sahələrdə maliyyə yardımı göstərən insanlardır. Bu məqalədə mesenatlıq nədir, necə yaranıb və hansı sahələrdə daha çox istifadə olunur, bu barədə ətraflı danışacağıq.
Mesenatlığın tarixi
Mesenatlıq anlayışının tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. “Mesenat” termini qədim Roma senatoru və dövlət xadimi Gaius Cilnius Maecenasın adından götürülüb. O, eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə sənət və mədəniyyəti dəstəkləyən bir şəxsi olmuşdur. Maecenas, xüsusilə şairlər və yazıçıları maliyyə cəhətdən dəstəkləyərək onlara öz yaradıcılıqlarını davam etdirməyə şərait yaratmışdır. Onun fəaliyyəti nəticəsində “mesenat” anlayışı yaranıb və bu günə qədər istifadə edilir.
Mesenatlar hansı sahələrə dəstək verirlər?
Mesenatlıq müxtəlif sahələrdə geniş tətbiq olunur. Aşağıda mesenatların dəstək verdiyi əsas sahələrdən bəhs edəcəyik:
1. Sənət və mədəniyyət
Mesenatların ən çox dəstək verdiyi sahələrdən biri sənət və mədəniyyətdir. Rəssamlar, musiqiçilər, yazıçılar və digər yaradıcı şəxslər mesenatların maliyyə dəstəyi ilə öz əsərlərini yaratmaq imkanı əldə edirlər. Bu dəstək sayəsində sənətçilər sərbəst şəkildə işləyə və cəmiyyətə mədəni irs təqdim edə bilirlər.
2. Elm və təhsil
Elm və təhsil sahələri də mesenatların diqqət mərkəzindədir. Mesenatlar təhsil müəssisələrinə, tədqiqat proqramlarına, təqaüd fondlarına dəstək verərək gələcək nəsillərin daha yaxşı təhsil almasına və elmi tədqiqatların inkişafına şərait yaradırlar. Məsələn, dünyada məşhur universitetlərin bir çoxu mesenatların maliyyə yardımları ilə fəaliyyət göstərir.
3. Sağlamlıq və sosial yardımlar
Mesenatlar bəzən səhiyyə sahəsinə və ya sosial yardımlara da maliyyə dəstəyi göstərirlər. Xəstəxanaların, tibbi tədqiqatların maliyyələşdirilməsi, yoxsul ailələrə yardımlar, sosial layihələr kimi fəaliyyətlər mesenatlıq çərçivəsində həyata keçirilir. Bu dəstək cəmiyyətin rifahını artırmaqda böyük rol oynayır.
Mesenatlığın cəmiyyətə təsiri
Mesenatların göstərdiyi dəstək cəmiyyət üçün çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Onların maliyyə yardımları sayəsində bir çox mədəniyyət və təhsil layihələri həyata keçirilir. Cəmiyyət bu layihələrdən faydalanaraq daha maariflənmiş, daha mədəni və inkişaf etmiş bir səviyyəyə çatır. Mesenatların dəstəyi olmadan, bəlkə də, bir çox sənət əsəri, elmi tədqiqat və sosial layihə mövcud olmazdı.
Mesenatlıq ilə xeyriyyəçilik arasındakı fərqlər bəzən qarışdırıla bilər. Xeyriyyəçilik daha çox maddi yardım göstərməkdən ibarətdir və sosial problemlərin həllinə yönəlikdir. Mesenatlıq isə sənət, elm və mədəniyyət sahələrinə maliyyə yardımı etməklə onların inkişafına töhfə verməkdir. Yəni mesenatlar mədəniyyəti və elmi inkişaf etdirmək məqsədi daşıyan şəxslərdir, xeyriyyəçilər isə daha çox sosial rifahın artırılmasına yönəlik fəaliyyət göstərirlər.
Mesenat olmaq üçün nə etmək lazımdır?
Mesenat olmaq üçün əsas şərt maliyyə imkanıdır. Lakin bu kifayət deyil. Mesenatlar həm də mədəniyyət, elm və cəmiyyətin inkişafı ilə maraqlanan şəxslər olmalıdırlar. Bu şəxslər öz maraq dairələrinə uyğun olaraq müxtəlif layihələrə dəstək verirlər. Mesenatlıq sadəcə pul vermək deyil, həm də cəmiyyətin inkişafına bir töhfə verməkdir.
Mesenatlıq, cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayan bir anlayışdır. Mesenatlar sənət, elm, mədəniyyət və sosial sahələrə maliyyə yardımı göstərərək, onların inkişafına və cəmiyyətə fayda verməsinə şərait yaradırlar. Mesenatların fəaliyyəti sayəsində bir çox layihə reallaşır və bu layihələr cəmiyyətin rifahını artırmağa kömək edir. Həm qədim dövrlərdə, həm də müasir dünyada mesenatlıq mühüm yer tutur və cəmiyyətin inkişafında ayrılmaz bir hissədir.