Ödəm nədir?

Ödəm, bədəndə mayenin toxumalarda yığılması nəticəsində yaranan şişkinlikdir. Bu, adətən ayaqlar, əllər, üz və ya qarın bölgəsində özünü göstərir, lakin ödəm bədənin hər hansı bir hissəsində də yarana bilər. Ödəm müxtəlif səbəblərdən, o cümlədən ürək, böyrək və ya qaraciyər problemlərindən, həmçinin müəyyən dərmanların qəbulundan yaranır. Bu yazıda ödəm anlayışını, onun səbəblərini, simptomlarını və müalicə yollarını ətraflı araşdıracağıq.

Ödəm nədir?

Ödəm, bədəndə maye dövranının pozulması nəticəsində yaranan şişkinlikdir. Normal şəraitdə bədən mayeləri qan damarlarında saxlanılır və bu mayelərin toxumalara keçməsi müəyyən bir tarazlıqla tənzimlənir. Lakin bu tarazlıq pozulduqda, maye toxumalara yığılaraq ödəm yaradır. Ödəm həm qısa müddətli ola bilər, həm də uzun müddət davam edə bilər və bir çox hallarda bədənin müəyyən xəstəlik və ya vəziyyətindən xəbər verir.

Ödəm əlamətləri yüngül şişkinlikdən ciddi sağlamlıq problemlərinə qədər müxtəlif şəkildə özünü göstərə bilər. Şişkinliyin yerləşdiyi yer və şiddəti ödəm səbəbinə görə dəyişir. Ödəm bəzən ciddi problemlərin xəbərçisi ola bilər, buna görə də onun səbəblərini anlamaq və vaxtında müalicə etmək vacibdir.

Ödəm yaranmasının əsas səbəbləri

Ödəm yaranmasının bir çox səbəbi ola bilər. Bəzi hallarda ödəm müəyyən bir həyat tərzi ilə bağlı olsa da, bəzi hallarda ciddi sağlamlıq problemlərindən qaynaqlanır. Aşağıda ödəm yaranmasının əsas səbəblərini araşdıracağıq:

• Ürək xəstəlikləri – Ürək çatışmazlığı ödəmə səbəb olan əsas amillərdən biridir. Ürək bədənin ehtiyac duyduğu qədər qanı dövriyyədə saxlaya bilmədikdə, qan damarlarında maye yığılır və nəticədə ödəm yaranır. Bu tip ödəm daha çox ayaqlarda və qollarda özünü göstərir.
• Böyrək problemləri – Böyrəklər bədəndən artıq mayeni çıxara bilmədikdə, bu maye toxumalarda yığılaraq ödəm yarada bilər. Böyrək problemlərindən qaynaqlanan ödəm ən çox ayaq və göz ətrafında meydana gəlir.
• Qaraciyər xəstəlikləri – Qaraciyər yetməzliyi və ya siroz kimi qaraciyər xəstəlikləri bədəndə zülal səviyyəsinin azalmasına və nəticədə mayenin toxumalarda yığılmasına səbəb ola bilər.
• Dərmanların yan təsiri – Bəzi dərmanlar ödəm yarada bilər. Bu dərmanlara steroidlər, hormon dərmanları və ya bəzi qan təzyiqi dərmanları daxildir. Bu dərmanlar bədəndə mayenin yığılmasına və ödəm yaranmasına səbəb ola bilər.
• Hamiləlik – Hamiləlik dövründə bədən maye yığmağa meylli olur və bu, xüsusilə ayaqlarda ödəmə səbəb ola bilər. Hamiləlik zamanı hormonlar və qan həcmi artdığı üçün ödəm yaranması normal sayılır, lakin bu, daha ciddi problemlərin xəbərçisi də ola bilər.

Ödəm əlamətləri və simptomları

Ödəm adətən şişkinlik və toxumalarda maye yığılması ilə xarakterizə olunur. Aşağıda ödəm əlamətlərinə diqqət yetirək:

Ödəmli bölgədə dərialtı toxumalarda şişkinlik yaranır. Bu şişkinlik dərhal gözlə görünə bilər və dərinin altı yumşaq və elastik olur.

Ödəmli bölgədə dəri gərginləşir və toxunuş zamanı yumşaqlıq hiss olunur. Bu, xüsusilə barmaqlarla təzyiq edildikdə açıq-aşkar hiss olunur.

Ayaqlar və qollarda ödəm varsa, bu, geyimlərin və ya ayaqqabıların daha sıx hiss edilməsinə səbəb ola bilər.

Ödəmli bölgədə ağrı və narahatlıq hissi meydana çıxa bilər. Bu ağrı xüsusilə uzun müddət hərəkətsiz qaldıqda və ya fiziki fəaliyyət göstərdikdə artar.

Ödəm bədəndə maye yığılması nəticəsində çəkinin ani artmasına səbəb ola bilər. Bu, böyrək və ya ürək problemlərindən qaynaqlanan ödəm hallarında xüsusilə diqqətəlayiqdir.

Ödəm diaqnozu

Ödəm diaqnozunu qoymaq üçün həkimlər xəstənin tibbi tarixçəsini öyrənir, fiziki müayinə edir və əlavə testlər təyin edirlər. Testlər ödəm yaranmasının əsas səbəbini müəyyən etmək üçün vacibdir. Aşağıda ödəm diaqnozu üçün istifadə olunan əsas metodlar:

Həkim ödəmli bölgədəki şişkinliyi və dərinin vəziyyətini yoxlayır. Bu, dərinin elastikliyini, şişkinliyin yayılma dərəcəsini və digər xarici əlamətləri müəyyən etməyə kömək edir.

Qan testləri vasitəsilə böyrək, qaraciyər və ürək funksiyaları yoxlanılır. Bu, ödəm yaranmasına səbəb olan əsas amilləri müəyyən etməyə kömək edir.

Böyrək funksiyalarını yoxlamaq üçün sidik analizi istifadə olunur. Sidikdə zülal və ya digər maddələrin mövcudluğu böyrək problemlərinə işarə edə bilər.

Bəzi hallarda ödəmli bölgənin ultrasəs və ya rentgen görüntüləri ilə müayinəsi tələb oluna bilər. Bu, daxili orqanların vəziyyətini və maye yığılmasının səbəbini araşdırmaq üçün istifadə edilir.

Ödəm müalicəsi

Ödəm müalicəsi, ödəm yaranmasına səbəb olan əsas problemi həll etməyə yönəlmişdir. Aşağıda ödəm müalicəsində istifadə olunan əsas üsullara nəzər salaq:

Ödəm müalicəsində bədənin artıq mayeni xaric etməsinə kömək edən diuretik dərmanlar istifadə olunur. Bu dərmanlar böyrəklərin fəaliyyətini stimullaşdırır və bədəndə yığılan mayenin sidik vasitəsilə çıxarılmasını təmin edir.

Duz bədəndə maye yığılmasına səbəb olduğu üçün ödəmli xəstələrə duzlu qidaların qəbulunu azaltmaq tövsiyə olunur. Duzun məhdudlaşdırılması bədəndəki şişkinliyin azalmasına kömək edir.

Mütəmadi fiziki fəaliyyət ödəmli bölgələrdə qan dövranını yaxşılaşdırır və mayenin bədəndən xaric olunmasına kömək edir. Uzun müddət hərəkətsiz qalan şəxslərdə ödəm yaranma riski daha yüksəkdir, buna görə də fiziki aktivlik vacibdir.

Ödəmli bölgəni (məsələn, ayaqları) qaldırmaq və dəstək vermək şişkinliyin azalmasına kömək edə bilər. Bu üsul, xüsusilə günün sonunda ayaqlarda yaranan şişkinliyi azaltmaq üçün faydalıdır.

Ödəm ilə necə mübarizə aparmaq olar?

Ödəm yaranmasının qarşısını almaq və ya onun simptomlarını yüngülləşdirmək üçün həyat tərzində bəzi dəyişikliklər etmək vacibdir. Aşağıda ödəmə qarşı mübarizə üçün effektiv üsulları nəzərdən keçirək:

• Duz qəbulunu azaltmaq – Duzlu qidalar bədəndə maye yığılmasını artırdığı üçün bu qidaların qəbulunu məhdudlaşdırmaq lazımdır. Duz qəbulunu azaltmaq ödəm simptomlarını yüngülləşdirə bilər.
• Fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq – Gündəlik fiziki fəaliyyət ödəm yaranmasının qarşısını almaq üçün vacibdir.