Ombudsman Kimdir?
Ombudsman – vətəndaşların hüquqlarını müdafiə edən, dövlət qurumlarının fəaliyyətini nəzarətdə saxlayan və ədalətin təmin olunmasına kömək edən rəsmi şəxs və ya qurumdur. Ombudsman insan haqlarının qorunması, qanunsuzluq və korrupsiya halları ilə mübarizə aparmaq üçün fəaliyyət göstərir.
Ombudsman Sözünün Mənşəyi və Mənası
✔ “Ombudsman” sözü İsveç mənşəlidir və “təmsilçi”, “müdafiəçi” mənasını ifadə edir.
✔ İlk dəfə İsveçdə 1809-cu ildə dövlət qurumlarının fəaliyyətini yoxlamaq üçün tətbiq olunmuşdur.
✔ Müasir dövrdə bir çox ölkələrdə insan haqları üzrə müstəqil qurum kimi fəaliyyət göstərir.
Ombudsmanın Əsas Vəzifələri
- Vətəndaşların hüquqlarının müdafiəsi – Dövlət qurumlarının və vəzifəli şəxslərin qanunsuz hərəkətlərinə qarşı vətəndaşların şikayətlərini araşdırır.
- İnsan haqlarının təmin edilməsi – Sosial, iqtisadi və siyasi hüquqların qorunmasına nəzarət edir.
- Dövlət qurumlarına nəzarət – Dövlət idarələrində korrupsiya və sui-istifadə hallarını araşdırır.
- Şikayətlərin qəbulu və araşdırılması – Vətəndaşlardan daxil olan müraciətləri araşdıraraq həll yolları təklif edir.
- Qanunvericilik təşəbbüsləri – İnsan haqları ilə bağlı yeni qanunların hazırlanmasına töhfə verir.
Ombudsman İnstitutu Hansı Sahələrdə Fəaliyyət Göstərir?
- İnsan haqları üzrə ombudsman – vətəndaşların fundamental hüquqlarını qoruyur.
- Uşaq hüquqları üzrə ombudsman – uşaqların hüquqlarının pozulması hallarını araşdırır.
- Hərbi ombudsman – hərbçilərin və hərbi sahədə çalışan şəxslərin hüquqlarını müdafiə edir.
- Tibbi ombudsman – səhiyyə sahəsində vətəndaşların hüquqlarını qoruyur.
- Maliyyə ombudsmanı – bank və maliyyə sahəsində istehlakçı hüquqlarını müdafiə edir.
Ombudsman Azərbaycanda
✔ Azərbaycanda insan hüquqları üzrə ombudsman institutu 2002-ci ildə yaradılmışdır.
✔ Ombudsman Milli Məclis tərəfindən seçilir və müstəqil qurum olaraq fəaliyyət göstərir.
✔ Ombudsman insan hüquqlarının qorunması, dövlət qurumlarının fəaliyyətinə nəzarət və vətəndaşların şikayətlərinin araşdırılması ilə məşğul olur.