Regl qadın reproduktiv sisteminin təbii və dövri olaraq təkrarlanan bir prosesidir. Elmi dildə “menstruasiya” adlanan bu hadisə, qadın orqanizmində hər ay müəyyən hormonal dəyişikliklər nəticəsində baş verir. Qadının hamilə qalmadığı halda, uşaqlıq iç divarının (endometrium) tökülməsi ilə müşahidə olunan bu proses qanaxma şəklində özünü göstərir. Qanaxma adətən vajinadan gəlir və 3-7 gün davam edir.
Regl dövrü beyində yerləşən hipotalamus və hipofiz vəziləri ilə idarə olunur. Bu vəzilər yumurtalıqlara müəyyən hormonlar (FSH və LH) göndərərək yumurta hüceyrəsinin yetişməsini və ovulyasiya (yumurtlama) prosesini təmin edir. Əgər yumurtalanmış hüceyrə spermatozoidlə döllənməzsə, bədənin “hamilə deyil” siqnalına cavab olaraq uşaqlıq divarı artıq ehtiyac olmadığı üçün tökülür və bu qan şəklində xaric olunur.
Regl dövrünün mərhələləri
Regl dövrü 4 əsas mərhələdən ibarətdir:
- Menstruasiya mərhələsi – Uşaqlıq divarı tökülür, qanaxma baş verir.
- Folikulyar mərhələ – Yumurtalıqda yeni yumurta hüceyrəsi yetişməyə başlayır.
- Ovulyasiya mərhələsi – Yumurtanın yumurtalıqdan çıxaraq döllənməyə hazır olduğu vaxt.
- Luteal mərhələ – Yumurtanın döllənmədiyi halda hormonlar səviyyəsi azalır və yeni menstruasiya baş verir.
Bu dövr ortalama 28 gün çəkir, lakin 21-35 gün arası dəyişə bilər və bu fərdi olaraq normal hesab olunur.
Regl zamanı baş verən dəyişikliklər
Regl zamanı qadınlar müxtəlif fiziki və emosional dəyişikliklər yaşaya bilərlər. Ən çox rast gəlinən simptomlara aşağıdakılar daxildir:
- Qarın və bel ağrısı
- Baş ağrısı və ya miqren
- Sinə həssaslığı
- Əhval dəyişikliyi
- Yorğunluq
- Həzm pozğunluğu (qəbizlik və ya ishal)
Bu simptomlar adətən müvəqqəti olur və bədən hormon səviyyələrinə uyğunlaşdıqca azalır.
Regl qadın sağlamlığının əhəmiyyətli bir göstəricisidir. Qanaxmanın vaxtı, miqdarı və davametmə müddəti qadının hormonal balansı və reproduktiv sistemi haqqında məlumat verir. Reglin çox tez-tez olması, uzun müddət çəkməsi və ya ağrılı keçməsi bəzi ginekoloji problemlərin əlaməti ola bilər. Bu səbəbdən qadınlar öz regl dövrlərini izləməli və dəyişikliklər olduqda həkimə müraciət etməlidirlər.
Regl gecikməsi və səbəbləri
Regl dövründə gecikmə və ya pozuntu müxtəlif səbəblərlə bağlı ola bilər:
- Hamiləlik
- Stress və psixoloji gərginlik
- Hormon pozğunluqları (məsələn, polikistik over sindromu)
- Qidalanma pozğunluğu (anoreksiya, bulimiya)
- Həddindən artıq idman
- İqlim və həyat tərzi dəyişiklikləri
Əgər regl 35 gündən artıq gecikərsə və bu hal təkrarlanarsa, həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
Təəssüf ki, bir çox cəmiyyətlərdə regl hələ də tabu mövzusu kimi qəbul olunur. Bu, qadınların öz bədənlərini tanımasına və sağlamlıqları ilə bağlı açıq danışmasına mane olur. Halbuki regl hər bir qadının normal fizioloji prosesidir və bu haqda maariflənmək həm şəxsi sağlamlıq, həm də cəmiyyətin inkişafı baxımından vacibdir.
Maarifləndirmə yolu ilə bu stereotipləri qırmaq, xüsusilə yeniyetmə qızların bu dövrü düzgün başa düşməsi və qəbul etməsi üçün çox önəmlidir.
Regl qadın bədənində baş verən təbii, dövri və olduqca mühüm bir bioloji prosesdir. Bu dövr qadının reproduktiv sağlamlığının əsas göstəricilərindən biridir və onun düzgün anlaşılması cəmiyyətin sağlam inkişafına da töhfə verir. Reglin normaldan kənara çıxması isə bəzən tibbi müdaxilə tələb edən vəziyyətlərin xəbərçisi ola bilər. Qadınlar bu prosesi qorxmadan, utanmadan və sağlam yanaşma ilə qarşılamalıdırlar.