Şizofren nədir?

Şizofreniya, beyin funksiyalarında dəyişikliklərə səbəb olan ciddi bir psixi xəstəlikdir. Bu xəstəlik, insanın düşüncə, hiss və davranış tərzini təsir edir. Şizofreniya zamanı insanlar gerçəkliklə əlaqəni itirə bilər və illüziyalara, yanılsamalara qapıla bilərlər.

Şizofreniyanın əsas simptomları

1. Halüsinasiyalar
   İnsanlar eşitmədikləri səslər eşidə, görmədikləri şeylər görə bilərlər. Bu simptom ən çox yayılmış əlamətlərdən biridir.
2. Sanrılar
   Reallığa uyğun olmayan inanclar, məsələn, insanlar tərəfindən təqib edildiklərinə inanmaq.
3. Düşüncə pozuntuları
   Şizofreniya xəstələri fikirlərini ardıcıl ifadə etməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Bu, qarışıq danışıq və fikirlərin tez-tez dəyişməsi ilə nəticələnir.
4. Hərəkətsizlik və emosional çətinliklər
   Bəzi xəstələrdə emosional ifadələrin azalması və ya ümumiyyətlə olmaması müşahidə edilə bilər.

Şizofreniyanın yaranma səbəbləri

1. Genetik faktorlar
   Ailədə şizofreniya olan insanların bu xəstəliyə tutulma ehtimalı daha yüksəkdir.
2. Beyin kimyasındakı dəyişikliklər
   Dopamin və serotonin kimi kimyəvi maddələrin qeyri-adekvat səviyyələri beyin funksiyalarına təsir edir.
3. Mühit faktorları
   Hamiləlik zamanı ananın yoluxucu xəstəliklər keçirməsi və ya stres faktorları şizofreniyanın yaranma riskini artırır.
4. Psixososial səbəblər
   Uşaqlıqda travmalar və sosial təzyiqlər də şizofreniyanın yaranmasında təsirli ola bilər.

Şizofreniyanın diaqnozu

1. Psixiatrik müayinə
   Təcrübəli psixiatr xəstənin keçmişini və davranışlarını təhlil edir.
2. Tibbi müayinələr
   Bəzi hallarda fiziki və laborator müayinələr digər xəstəlikləri istisna etmək üçün tələb olunur.
3. Simptomların davamlılığı
   Diaqnozun qoyulması üçün simptomlar ən azı 6 ay davam etməlidir.

Şizofreniyanın müalicəsi

1. Dərman terapiyası
   Antipsixotik dərmanlar simptomları idarə etmək üçün istifadə olunur. Müalicə müddəti uzunmüddətli ola bilər.
2. Psixoterapiya
   Xüsusilə, bilişsel-davranış terapiyası (BDT) xəstələrin gerçəkliklə əlaqəni gücləndirməsinə kömək edir.
3. Reabilitasiya
   Xəstələrin gündəlik həyatda müstəqil yaşamasına kömək etmək üçün reabilitasiya proqramları mövcuddur.
4. Ailə dəstəyi
   Xəstələrin ailələri onların qayğısına qalmaq üçün maarifləndirilir.

Şizofreniya diaqnozu qoyulmuş şəxslər müvafiq müalicə və dəstəklə normal həyata qayıda bilərlər. Əsas şərt xəstənin müalicə planına riayət etməsidir. Sosial dəstək də bu prosesdə mühüm rol oynayır.

Şizofreniya haqqında yanlış təsəvvürlər

1. Xəstələrin təhlükəli olduğu düşüncəsi
   Şizofreniya xəstələri, əksər hallarda, təhlükəsizdir və müalicəyə uyğun olduqda cəmiyyətə zərər verməzlər.
2. Tam sağalmayan xəstəlikdir
   Düzgün terapiya ilə simptomlar nəzarət altına alınaraq həyat keyfiyyəti artırıla bilər.