Təhkiyə nədir?

Təhkiyə — bədii əsərdə hadisə və ya süjetin təsviri, hekayə edilməsi prosesidir. Əsas məqsədi oxucuya və ya dinləyiciyə müəyyən bir hadisə, əhvalat, qəhrəmanların hərəkətləri və vəziyyətləri barədə məlumat verməkdir. Təhkiyə yazıçı və ya danışan tərəfindən hadisələrin təqdim edilməsi üsuludur və bu prosesdə süjet xətti, obrazlar, dialoqlar və təsvirlər kimi elementlərdən istifadə edilir.

Təhkiyə haqqında daha ətraflı:

Təhkiyə — ədəbiyyatda və ümumiyyətlə nəql edilən bir hekayənin, hadisənin və ya məlumatın necə danışıldığını və təqdim edildiyini ifadə edən bir anlayışdır.

Təhkiyə ədəbiyyatda və geniş mənada hekayə və ya məlumatın ötürülməsi prosesini əhatə edir. Bu anlayışın dərinləşmiş izahı isə təhkiyənin müxtəlif növlərini və onun əsas komponentlərini əhatə edir:

Təhkiyənin növləri:

• Birinci şəxs təhkiyəsi: Bu halda, hadisələr hadisələrin mərkəzində olan şəxs tərəfindən nəql olunur. Nəql edən hadisələrdə iştirak edir və “mən” şəklində danışır. Məsələn, Mark Tvenin “Tom Sawyer” əsəri birinci şəxs təhkiyəsi nümunəsidir. Burada təhkiyəçi şəxsi hisslərini və düşüncələrini birbaşa oxucuya çatdırır.
• Üçüncü şəxs təhkiyəsi: Burada hadisələri nəql edən şəxs hadisələrin birbaşa iştirakçısı deyil, kənardan hadisələri izləyən bir şəxsdir. “O” şəklində danışılır. Bu təhkiyə növü geniş məlumat verməyə və fərqli personajların baxış bucaqlarını əhatə etməyə imkan verir.
• Hər şeyi bilən təhkiyəçi (Omniscient narrator): Bu təhkiyəçi bütün personajların düşüncələrini, hisslərini və hadisələrin gedişatını tam bilir. O, hadisələrin keçmişini və gələcəyini də qavrayır. Məsələn, Lev Tolstoyun “Hərb və Sülh” əsərində hər şeyi bilən təhkiyəçi mövcuddur.

Təhkiyənin funksiyaları:

• Məlumat ötürmək: Əsas funksiyalardan biri oxucunu məlumatlandırmaq və hekayəni çatdırmaqdır.
• Oxucu ilə emosional əlaqə qurmaq: Yaxşı qurulmuş təhkiyə oxucunu hadisələrin mərkəzinə çəkir və emosional təsir yaradır. Bu, oxucunun hekayənin personajları və hadisələri ilə özünü identifikasiya etməsinə kömək edir.
• Mövzunun dərinliyi və mənəvi mesajlar: Təhkiyə vasitəsilə müəllif əsərdə mövzunu dərinləşdirir və mənəvi, sosial və ya fəlsəfi mesajlar verir.