Anesteziya nədir?
Anesteziya ağrısız bir tibbi prosedur keçirmək üçün sinir sisteminin müvəqqəti bloklanmasıdır. O, cərrahiyyə əməliyyatlarında və digər tibbi prosedurlarda ağrının hiss edilməsinin qarşısını alır. Anesteziya müxtəlif üsullarla həyata keçirilə bilər və prosedurdan asılı olaraq fərqli növlərə ayrılır.
Anesteziyanın tarixi və inkişafı
İnsanlar qədim dövrlərdən etibarən ağrını azaldan üsullardan istifadə ediblər.
✔️ Ən qədim üsullar – Bitki mənşəli maddələr, opium və spirt kimi sedativlərdən istifadə olunurdu.
✔️ 19-cu əsr – 1846-cı ildə efir anesteziyası ilk dəfə cərrahiyyədə istifadə edildi.
✔️ Müasir dövr – Daha təhlükəsiz və effektiv dərmanlar işlənib hazırlanıb.
Anesteziyanın növləri
Anesteziyanın əsas dörd növü mövcuddur:
Ümumi anesteziya
✔️ Tamamilə huşsuz hala gətirir.
✔️ Dərman vasitələri ilə beyin fəaliyyətini müvəqqəti dayandırır.
✔️ Cərrahi əməliyyatlar üçün istifadə olunur.
Regional (yerli) anesteziya
✔️ Bədənin müəyyən bir hissəsini keyləşdirir.
✔️ Epidural və spinal anesteziya kimi növləri var.
✔️ Doğuş, ortopedik əməliyyatlar və digər prosedurlar üçün istifadə edilir.
Lokal anesteziya
✔️ Kiçik nahiyələrdə ağrını bloklayır.
✔️ Diş həkimliyi və kiçik cərrahi müdaxilələrdə istifadə olunur.
Sedasiya
✔️ Sakitləşdirici və yüngül anesteziya effektinə malikdir.
✔️ Kiçik tibbi prosedurlar zamanı xəstənin rahat olmasını təmin edir.
Anesteziya necə işləyir?
Anesteziyanın təsiri beyində və sinir sistemində olan ağrı siqnallarının bloklanmasına əsaslanır.
✔️ Ümumi anesteziya – Beyində huşsuzluq yaradan kimyəvi maddələr fəaliyyət göstərir.
✔️ Regional və lokal anesteziya – Sinir sisteminin müəyyən hissələrində ağrı siqnallarını bloklayır.
✔️ Sedasiya – Xəstənin rahat və yarı huşsuz vəziyyətdə qalmasını təmin edir.
Anesteziyanın təhlükələri və riskləri
Anesteziya ümumiyyətlə təhlükəsiz olsa da, bəzi risklər mövcuddur.
✔️ Allergik reaksiyalar – Bəzi insanlarda dərmanlara qarşı həssaslıq ola bilər.
✔️ Qan təzyiqi və ürək döyüntüləri dəyişə bilər.
✔️ Ümumi anesteziyada oyanma gecikməsi – Bəzi hallarda xəstələr gec oyanır və baş gicəllənməsi hiss edirlər.
✔️ Bulantı və qusma – Anesteziyadan sonra bəzi insanlarda mədə narahatlığı yarana bilər.
Kimlər üçün risklidir?
Bəzi insanlar anesteziya zamanı daha çox diqqət tələb edir:
✔️ Yüksək qan təzyiqi olanlar
✔️ Diabet və ürək xəstəlikləri olanlar
✔️ Obez və yaşlı insanlar
✔️ Allergik reaksiyalara meyilli şəxslər
Anesteziya sonrası bərpa prosesi
Anesteziyadan sonra bərpa prosesi istifadə edilən üsuldan asılı olaraq dəyişir.
✔️ Ümumi anesteziya sonrası – Xəstələr reanimasiya otağında nəzarət altında saxlanılır.
✔️ Regional anesteziyadan sonra – Bədənin keyləşən hissəsi bir neçə saat ərzində normallaşır.
✔️ Lokal anesteziya – Sürətlə təsirini itirir və pasiyent tezliklə normal fəaliyyətinə davam edə bilir.
Anesteziyanın gələcəyi
Tibbi texnologiyanın inkişafı ilə anesteziyanın yeni üsulları ortaya çıxır:
✔️ Daha təhlükəsiz dərmanlar – Allergik reaksiyaların qarşısını almağa kömək edir.
✔️ Robotik anesteziya sistemləri – Anesteziya dozalarını daha dəqiq tənzimləyir.
✔️ Fərdiləşdirilmiş anesteziya – Hər bir insanın genetik və fizioloji xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq seçilir.
Anesteziya müasir tibbdə əvəzolunmaz bir üsuldur. O, ağrısız cərrahi müdaxilələrin aparılmasına şərait yaradır və xəstələrin rahatlığını təmin edir. Ancaq anesteziya tətbiq edilməzdən əvvəl həkim məsləhəti və müayinə vacibdir.