Deqradasiya nədir?

Deqradasiya, bir prosesin və ya obyektin keyfiyyət və ya funksionallıq baxımından aşağı düşməsini ifadə edən anlayışdır. Bu termin müxtəlif sahələrdə – ekoloji, sosial, texnoloji və ya mədəni – istifadə oluna bi

Deqradasiya bir obyektin, sistemin və ya mühitin keyfiyyətcə azalma prosesi olaraq qəbul edilir. Məsələn, təbii mühitdə torpağın və ya suyun keyfiyyətinin azalması deqradasiya adlanır.

Deqradasiya termini ilk dəfə ekoloji sahədə istifadə olunmuşdur. Bununla yanaşı, sosial və mədəni sahələrdə də bu anlayış zamanla genişlənmişdir.

Deqradasiyanın növləri

Ekoloji deqradasiya-Bu növ, əsasən təbiət resurslarının yanlış istifadəsi nəticəsində baş verir. Torpağın məhsuldarlığını itirməsi, meşələrin azalması və çirklənmə bunun nümunələridir.

Sosial deqradasiya-Sosial dəyərlərin və normaların itirilməsi nəticəsində yaranan dəyişiklikləri ifadə edir. Bu, cəmiyyətdə birlik və həmrəylik hissinin azalmasına gətirib çıxarır.

Texnoloji deqradasiya-Texnologiyaların düzgün idarə edilməməsi və ya köhnəlməsi nəticəsində yarana bilər. Məsələn, bir cihazın istifadəsi zamanı funksionallığını itirməsi.

Mədəni deqradasiya-Əsrlər boyu formalaşmış mədəniyyətlərin və adətlərin zamanla unutulması mədəni deqradasiya hesab edilir.

Deqradasiyanın səbəbləri

Yanlış idarəetmə və təbii resursların həddindən artıq istismarı əsas səbəblərdən biridir.

İnsanların ekoloji və sosial məsələlərə biganə yanaşması problemləri daha da artırır.

Yeni texnologiyaların təsirini nəzərə almadan tətbiq etmək uzunmüddətli problemlərə səbəb ola bilər.

Deqradasiyanın təsirləri

Ekoloji təsirlər-Meşələrin azalması, su ehtiyatlarının çirklənməsi və torpaq eroziyası kimi problemlərə səbəb olur.

Sosial təsirlər-İnsanlar arasında münasibətlərin pozulması və cəmiyyətin sosial dəyərlərinin azalması.

İqtisadi təsirlər-Təbii resursların azalması iqtisadiyyatın zəifləməsinə gətirib çıxarır.

Deqradasiyanın qarşısını alma yollar

Təhsil və maarifləndirmə vasitəsilə insanlara ekoloji və sosial dəyərlərin əhəmiyyəti anlatılmalıdır.

Ekoloji cəhətdən davamlı texnologiyaların inkişaf etdirilməsi və tətbiqi mühüm addımdır.

Hökumətlər deqradasiyanın qarşısını almaq üçün ciddi qanunlar və siyasətlər tətbiq etməlidirlər.

Deqradasiya ilə mübarizə nümunələri

Meşələrin bərpası və su ehtiyatlarının təmizlənməsi ilə bağlı layihələr mühüm nümunələrdir.

Cəmiyyətdə birlik və həmrəylik hissini artıran təşəbbüslər sosial deqradasiyanın qarşısını almağa kömək edir.

Deqradasiya anlayışı, təbii mühitdən başlayaraq sosial və texnoloji sahələrə qədər müxtəlif aspektləri əhatə edir. Onun qarşısını almaq üçün maarifləndirmə və davamlı inkişaf əsas rol oynayır.