Ensefalit nədir?

Ensefalit, beyin toxumasının iltihablanması ilə xarakterizə olunan ciddi bir xəstəlikdir. Bu xəstəlik viral infeksiyalar və ya digər səbəblərdən qaynaqlanır. Ensefalit həyati təhlükə yarada bilən bir vəziyyət olub, vaxtında müalicə edilmədikdə ciddi nəticələrə səbəb ola bilər.

Ensefalitin səbəbləri

Ensefalitin yaranma səbəbləri müxtəlifdir və aşağıdakı əsas kateqoriyalara bölünür:

Viral ensefalitlər ən geniş yayılmış ensefalit növüdür. Xəstəliyə səbəb olan əsas viruslara aşağıdakılar daxildir:

• Herpes simplex virusu (HSV)
• Qrip virusları
• Tikan virusları (məsələn, Qərbi Nil virusu)

Bəzi hallarda ensefalit bakterial və ya göbələk infeksiyaları nəticəsində də yaranır. Məsələn:

• Menenjit ensefalitə çevrilə bilər.
• Göbələk infeksiyaları zəifləmiş immun sistemi olan insanlarda ensefalit yarada bilər.

Bəzi hallarda ensefalit, orqanizmin immun sisteminin beyin hüceyrələrinə hücum etməsi nəticəsində yaranır.

Ensefalitin simptomları

Ensefalit müxtəlif simptomlarla müşayiət olunur. Əsas əlamətlərə aşağıdakılar daxildir:

• Baş ağrısı: Ensefalitin ən geniş yayılmış əlamətidir.
• Hərarət: Yüksək bədən temperaturu.
• Qıcolmalar: İrəliləmiş hallarda müşahidə olunur.
• Yaddaş itkisi və qarışıqlıq: Xəstəlik beynin funksiyalarını pozduqda yaranır.
• Yuxululuq və halsızlıq: Beyin toxumasının zədələnməsi nəticəsində meydana çıxır.

Ensefalitin diaqnozu

Ensefalitin dəqiq diaqnozu üçün müxtəlif müayinələr tələb olunur:

Həkim neyroloji funksiyaları yoxlamaq üçün refleksləri, yaddaşı və əzələ gücünü qiymətləndirir.

• Qan testləri: İnfeksiyanın səbəbini müəyyən etmək üçün.
• Beyin-omurilik mayesi analizi (lumbal ponksiya): Ensefalitin təyinində mühüm rol oynayır.
• MRT və KT: Beyin toxumasındakı dəyişiklikləri qiymətləndirmək üçün.
• Elektroensefaloqrafiya (EEQ): Beyin fəaliyyətində anormallıqları müəyyən edir.

Ensefalitin müalicəsi

Ensefalitin müalicəsi onun səbəbinə görə dəyişir:

Viral ensefalitlərdə, xüsusən də Herpes simplex virusundan qaynaqlanan hallarda, antivirus preparatları geniş şəkildə istifadə olunur.

Autoimmun ensefalitlərdə immunosupressiv dərmanlar və ya kortikosteroidlər tətbiq olunur.

Xəstəliyin digər simptomlarını aradan qaldırmaq üçün müxtəlif dərmanlar və reabilitasiya üsulları istifadə edilir.

Ensefalitin qarşısının alınması

Ensefalitdən qorunmaq üçün bəzi tədbirlər görmək mümkündür:

• Peyvəndlər: Qızılca, qulaqdibi və qrip kimi xəstəliklərə qarşı peyvəndlər ensefalit riskini azalda bilər.
• Zərərvericilərlə mübarizə: Sivrisineklərin nəzarətdə saxlanılması tikan viruslarının yayılmasının qarşısını alır.
• Gigiyena qaydalarına riayət: İnfeksion xəstəliklərin yayılmasını məhdudlaşdırır.

Ensefalit vaxtında müalicə edilmədikdə, aşağıdakı ağırlaşmalar meydana çıxa bilər:

• Əlillik: Nevroloji zədələnmələr qalıcı ola bilər.
• Yaddaş pozğunluğu: Beynin təsirlənməsi yaddaş problemlərinə səbəb ola bilər.
• Həyati təhlükə: Ensefalit vaxtında müalicə olunmadıqda ölümcül nəticələrə gətirib çıxara bilər.