Ezamiyyət nədir?

Ezamiyyət – bir şəxsin əsas iş yerindən kənarda, müvəqqəti olaraq iş və ya xidmət məqsədilə göndərilməsidir. Bu, dövlət qurumlarında, özəl müəssisələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda tez-tez rast gəlinən bir haldır. Ezamiyyətin məqsədi işçinin müəyyən bir tapşırığı yerinə yetirməsi, görüşlərdə iştirak etməsi, təlimlərə qatılması və ya başqa bir yerdə təşkil olunan tədbirlərdə təmsilçilik funksiyasını yerinə yetirməsidir.

Ezamiyyət işçiyə əlavə məsuliyyət yükləməklə yanaşı, ona müvafiq hüquqlar və təminatlar da təqdim edir. Bu hüquqlar ölkənin Əmək Məcəlləsində və müvafiq normativ-hüquqi aktlarda ətraflı şəkildə göstərilmişdir.

Ezamiyyətin hüquqi əsasları

Ezamiyyətin hüquqi əsasları əsasən Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində əks olunub. Məcəlləyə əsasən, ezamiyyət müvəqqəti xarakter daşıyır və işçinin əsas iş yeri dəyişmir. İşəgötürən ezamiyyətin müddətini, məqsədini və istiqamətini sənədlərlə təsdiqləməlidir.

Ezamiyyətə göndərilən şəxsin maaşı saxlanılır və ona əlavə olaraq ezamiyyə xərcləri (yol, yemək, yaşayış və s.) ödənilir. İşçiyə verilən bu ödənişlər “ezamiyyə xərcləri” adlanır və bu xərclər müəssisə tərəfindən qarşılanmalıdır.

Ezamiyyətin növləri

Ezamiyyətin bir neçə növü mövcuddur. Onlar məqsəd və istiqamət baxımından fərqlənir:

• Daxili ezamiyyət – ölkə daxilində başqa bir şəhərə və ya rayona iş üçün göndərilmə halıdır.
• Beynəlxalq ezamiyyət – başqa ölkəyə göndərilmə halıdır. Bu halda pasport, viza, səfirliklə yazışmalar kimi əlavə prosedurlar tələb olunur.
• Qısa müddətli ezamiyyət – adətən bir neçə gün və ya bir həftəlik olur.
• Uzun müddətli ezamiyyət – bir neçə həftədən bir neçə aya qədər davam edə bilər və əlavə müqavilə və ya razılaşma tələb oluna bilər.

Ezamiyyət zamanı işçinin hüquqları

Ezamiyyətə göndərilən işçi müəyyən hüquqlara malik olur. Bu hüquqlar aşağıdakılardır:

• Əmək haqqının saxlanılması
• Ezamiyyə xərclərinin (yol, qalacaq yer, gündəlik yemək və s.) ödənilməsi
• Ezamiyyə müddətinin dəqiq müəyyənləşdirilməsi
• Ezamiyyətlə bağlı yazılı əmr və ya sərəncamın verilməsi
• İşçinin razılığı olmadan qeyri-qanuni ezamiyyətə göndərilməməsi

Bu hüquqların təmin olunması həm işəgötürənin, həm də işçinin məsuliyyətini artırır. Əgər hər iki tərəf qanuna uyğun şəkildə hərəkət edərsə, ezamiyyət məhsuldar və uğurlu olur.

Ezamiyyət sənədləri və prosedurlar

Ezamiyyətin rəsmi şəkildə həyata keçirilməsi üçün bəzi sənədlər və prosedurlar tələb olunur. Ən vacib sənədlər aşağıdakılardır:

• Ezamiyyət əmri (rəhbərlik tərəfindən təsdiqlənmiş sənəd)
• Ezamiyyət vərəqəsi (göndərilən yeri, məqsədi və müddəti göstərir)
• Yol biletləri, qalacaq yerin təsdiqi və digər ödəniş sənədləri
• Ezamiyyətdən sonra hesabat və sənədlərin təqdim olunması

İşçi ezamiyyətdən qayıtdıqdan sonra gördüyü işlər barədə hesabat verməli və ezamiyyət dövründə çəkilən xərclərin sənədlərini təqdim etməlidir. Bu sənədlər əsasən mühasibatlıq tərəfindən yoxlanılır və təsdiqlənir.

Ezamiyyət xərclərinin hesablanması

Ezamiyyə zamanı işçiyə ödəniləcək vəsait müəyyən normalara əsasən hesablanır. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş ezamiyyət normativlərinə əsasən, aşağıdakılar nəzərə alınır:

• Gündəlik yemək pulu – hər gün üçün müəyyən olunmuş məbləğ
• Yol xərcləri – bilet və ya nəqliyyat xidmətləri üçün ödənilən məbləğ
• Yaşayış xərcləri – otel və ya digər qalacaq yerlər üçün ödəniş
• Digər xərclər – zəruri hallarda istifadə edilən əlavə xidmətlər (məsələn, internet, rabitə və s.)

Bu xərclərin hamısı sənədlərlə əsaslandırılmalı və mühasibatlığa təqdim olunmalıdır.

Ezamiyyətin üstünlükləri və çətinlikləri

Ezamiyyət işçi üçün təcrübə toplamaq, yeni biliklər əldə etmək və fərqli mühitdə işləmək baxımından faydalıdır. Eyni zamanda əməkdaşlar arasında əlaqələrin güclənməsinə də şərait yaradır.

Lakin ezamiyyətin müəyyən çətinlikləri də var:

• Yaxınlardan uzaq qalmaq
• Müxtəlif hava və yaşayış şəraitlərinə uyğunlaşma
• Yol yorğunluğu və əlavə stres

Bu səbəbdən işəgötürənlər ezamiyyəyə göndərilən işçilərin rahatlığını təmin etməli, onların rifahını nəzərə almalıdır.