IBAN nədir?

IBAN (International Bank Account Number), yəni Beynəlxalq Bank Hesab Nömrəsi, beynəlxalq pul köçürmələrinin daha asan, təhlükəsiz və dəqiq şəkildə həyata keçirilməsi üçün istifadə edilən standartlaşdırılmış hesab nömrəsidir. IBAN, bank hesab nömrələrini vahid bir strukturda təqdim edir və bütün dünyada bankların asanlıqla pul köçürməsi üçün istifadə olunur. Bu sistem, ilk dəfə 2000-ci illərin əvvəllərində Avropa ölkələrində tətbiq edilmiş və qısa zamanda qlobal maliyyə sisteminə inteqrasiya olunmuşdur.

IBAN nömrəsi hər bir ölkədə fərqli uzunluqda olsa da, əsasən 20-34 simvoldan ibarətdir və hər bir IBAN nömrəsi ölkə kodu, yoxlama rəqəmləri və bank məlumatlarını ehtiva edir. Bu məqalədə IBAN-ın necə işlədiyi, tərkibi və beynəlxalq bank əməliyyatlarında əhəmiyyəti haqqında məlumat veriləcək.

IBAN nömrəsinin tərkibi

IBAN nömrəsi, müəyyən standartlara uyğun olaraq formalaşır və hər bir hissəsi fərqli məlumatlar verir. IBAN-ın əsas hissələri aşağıdakı kimidir:

IBAN nömrəsinin ilk iki simvolu, hesaba aid olan ölkənin kodunu təyin edir. Məsələn, Azərbaycan üçün ölkə kodu AZ, Türkiyə üçün TR, Almaniya üçün DE və s. şəklində göstərilir.

Ölkə kodundan sonra gələn iki rəqəm yoxlama nömrəsidir. Bu yoxlama rəqəmləri, IBAN nömrəsinin düzgünlüyünü təsdiqləmək və mümkün səhvləri aşkar etmək üçün istifadə olunur. Bank sistemləri bu rəqəmlər vasitəsilə IBAN-ın doğru olub-olmadığını yoxlaya bilir.

IBAN nömrəsinin qalan hissəsi bank kodu və fərdi hesab nömrəsindən ibarətdir. Bu hissə ölkələrə görə fərqli uzunluqda ola bilər və banklararası maliyyə əməliyyatlarında hesab sahibini müəyyən etmək üçün əsas məlumatları ehtiva edir.

IBAN-ın istifadə sahələri

IBAN nömrəsi, xüsusilə beynəlxalq bank əməliyyatları və pul köçürmələri zamanı istifadə olunur. Aşağıda IBAN-ın istifadə sahələri haqqında daha geniş məlumat verilib.

IBAN, beynəlxalq pul köçürmələrinin sürətli və dəqiq şəkildə həyata keçirilməsini təmin edir. IBAN vasitəsilə edilən köçürmələrdə hesaba yanlış məbləğ yatırılmasının qarşısı alınır və əməliyyat daha təhlükəsiz olur.

IBAN nömrəsi, online alış-verişlərdə və elektron ödəmələrdə də istifadə edilir. Xarici saytlardan alış-veriş zamanı IBAN vasitəsilə ödənişlər həyata keçirmək mümkündür və bu sistem ödəmələrin təhlükəsizliyini təmin edir.

IBAN, beynəlxalq əməliyyatlarla yanaşı yerli bank əməliyyatlarında da istifadə oluna bilər. Xüsusən də Avropa ölkələrində IBAN nömrəsi daxili köçürmələr üçün əsasən istifadə olunur. Bu, əməliyyatların vahid bir sistem üzərindən həyata keçirilməsini asanlaşdırır.

IBAN ilə SWIFT/BIC kodu arasındakı fərqlər

IBAN nömrəsi və SWIFT/BIC kodu, bank əməliyyatlarında istifadə olunsa da, fərqli məqsədlər üçün nəzərdə tutulub. SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) kodu, bankları beynəlxalq səviyyədə tanıyan bir identifikator kodudur və hər bankın xüsusi SWIFT kodu olur.

IBAN və SWIFT-in fərqləri

• IBAN əsasən bank hesabını müəyyən edir, SWIFT isə bankın özünü təyin edir.
• IBAN daha çox Avropa və bəzi digər bölgələrdə istifadə olunur, SWIFT isə qlobal miqyasda tətbiq edilir.
• IBAN hesab nömrəsini müəyyən edir, SWIFT isə bankın yerləşdiyi yeri və adını göstərir.

IBAN və SWIFT/BIC kodu birlikdə istifadə edildikdə, beynəlxalq köçürmələr daha dəqiq və sürətli olur.

IBAN nömrəsinin üstünlükləri

IBAN sistemi beynəlxalq maliyyə əməliyyatlarının sürətli və təhlükəsiz şəkildə aparılmasını təmin edir. Bu sistemin bir neçə üstünlüyü vardır:

IBAN nömrəsi vasitəsilə beynəlxalq köçürmələr daha sürətli həyata keçirilir. Bu sistem köçürmələrin avtomatlaşdırılmasına imkan yaradır və əməliyyat müddətini qısaldır.

IBAN nömrəsi, köçürmələrin dəqiq şəkildə edilməsini təmin edir. Yanlış hesaba pul köçürmə riski azalır və əməliyyat səhvləri minimuma enir.

IBAN nömrəsi yoxlama rəqəmlərinə malikdir və bu, köçürmə zamanı IBAN-ın düzgünlüyünü təsdiq etməyə kömək edir. Beləliklə, əməliyyatlar zamanı təhlükəsizlik səviyyəsi yüksəlir.

IBAN nömrəsini necə əldə etmək olar?

IBAN nömrəsi banklar tərəfindən təmin edilir. Bankda hesab açarkən və ya mövcud hesabınızı beynəlxalq əməliyyatlar üçün aktivləşdirərkən IBAN nömrəniz sizə təqdim olunur. Bankların mobil tətbiqetmələri və onlayn bankçılıq sistemlərində də IBAN nömrənizi tapa bilərsiniz.

Həmçinin, IBAN yoxlama alətləri vasitəsilə IBAN nömrənizi təsdiqləyə və onun doğru olduğunu yoxlaya bilərsiniz. Banka müraciət edərək IBAN haqqında daha ətraflı məlumat almaq da mümkündür.

IBAN istifadə qaydalarına dair tövsiyələr

IBAN istifadə edərkən bəzi qaydalara diqqət yetirmək lazımdır:

• Dəqiq yoxlayın: IBAN nömrənizi istifadə etməzdən əvvəl yoxlayın və səhv daxil etdiyinizə əmin olun. Bu, səhv hesaba köçürmələrin qarşısını almağa kömək edər.
• IBAN alətindən istifadə edin: IBAN yoxlama alətləri vasitəsilə nömrənizin doğru olub-olmadığını yoxlaya bilərsiniz.
• Bankınızla əlaqə saxlayın: Beynəlxalq köçürmələr zamanı bankınızla məsləhətləşərək əməliyyatın doğru həyata keçirildiyinə əmin olun.