İnsan resursları nədir?

İnsan resursları (HR – Human Resources), bir təşkilatın işçi qüvvəsinin idarə edilməsi və inkişaf etdirilməsi ilə bağlı olan fəaliyyətləri əhatə edir. İnsan resursları departamenti şirkət və ya təşkilatda çalışan insanların işə qəbulunu, onların inkişafını, performansının qiymətləndirilməsini və motivasiyasını təmin edən əsas sahələrdən biridir. İnsan resursları menecmenti, insan kapitalının ən effektiv şəkildə istifadə edilməsini hədəfləyir və təşkilatın strateji məqsədlərinə çatmasında böyük rol oynayır.

Bu məqalədə insan resurslarının nə olduğunu, onun əsas funksiyalarını, idarəetmə proseslərini və təşkilatın inkişafında necə mühüm rol oynadığını geniş şəkildə izah edəcəyik.

İnsan resursları nə deməkdir?

İnsan resursları, bir təşkilatda çalışan işçilərin idarə edilməsi ilə bağlı olan bütün fəaliyyətlər toplusudur. Bu fəaliyyətlər işçilərin işə qəbulu, təlim və inkişafı, performans qiymətləndirilməsi, kompensasiya və motivasiya sistemlərinin tərtibi, həmçinin işçilərin məmnuniyyətini artırmaq məqsədilə təşkil olunan tədbirləri əhatə edir. İnsan resurslarının əsas məqsədi, təşkilatın strateji hədəflərinə çatmaq üçün işçi potensialını maksimum dərəcədə effektiv şəkildə istifadə etməkdir.

HR menecerləri həmçinin işçi qüvvəsinin hüquqi məsələləri ilə də məşğul olur, işçilərin hüquqlarını qoruyur və işçi-müdriyyət münasibətlərini tənzimləyir. İnsan resursları departamenti işçilərin hər bir ehtiyacını nəzərə alaraq onların motivasiyasını və məhsuldarlığını artırmaq üçün müxtəlif siyasət və prosedurlar hazırlayır.

İnsan resurslarının əsas funksiyaları

İnsan resursları departamentinin əsas funksiyaları təşkilatın və işçilərin ehtiyaclarına cavab vermək və işçilərin peşəkar inkişafını təmin etməkdən ibarətdir. Aşağıda insan resursları departamentinin əsas funksiyalarını izah edəcəyik:

İnsan resurslarının əsas vəzifələrindən biri təşkilat üçün ən uyğun işçiləri tapmaq və işə qəbul etməkdir. İşə qəbul və seçmə prosesi, iş elanlarının yayımlanmasından başlayaraq namizədlərin müsahibələrdən keçməsi və ən uyğun olanlarının işə qəbul edilməsinə qədər olan mərhələləri əhatə edir. Bu proses zamanı HR menecerləri namizədlərin bacarıqlarını və təcrübələrini qiymətləndirir və onları təşkilatın ehtiyaclarına uyğun olaraq seçir.

Təlim və inkişaf, işçilərin peşəkar bacarıqlarını artırmaq və onların performansını yüksəltmək üçün həyata keçirilən fəaliyyətlərdir. İnsan resursları departamenti yeni işçilər üçün təlim proqramları təşkil edir və mövcud işçilərin bilik və bacarıqlarını artırmaq üçün kurslar və seminarlar keçirir. Bu, təşkilatın ümumi məhsuldarlığını artırmaq və işçilərin peşəkar inkişafını təmin etmək məqsədini daşıyır.

Performansın qiymətləndirilməsi, işçilərin iş nəticələrinin qiymətləndirilməsini əhatə edən prosesdir. İnsan resursları menecerləri işçilərin performansını müəyyən meyarlar əsasında qiymətləndirir və onların inkişafı üçün geri dönüşlər təmin edir. Performans qiymətləndirmələri işçilərin zəif cəhətlərini müəyyən etməyə və onların inkişaf etdirilməsinə yönəlmiş strategiyalar hazırlamağa kömək edir.

İnsan resursları departamenti, işçilərin əmək haqqı və digər kompensasiya paketlərini tənzimləyir. Əmək haqqı sistemlərinin qurulması və işçilərə uyğun maaşların verilməsi insan resurslarının əsas funksiyalarından biridir. Bundan əlavə, işçilərin sosial təminatları, sığorta paketləri və digər imtiyazlar da insan resursları menecerləri tərəfindən idarə edilir.

İnsan resurslarının əsas vəzifələrindən biri işçilərin motivasiyasını artırmaq və onların işdən məmnunluğunu təmin etməkdir. Bu məqsədlə təşkilatlarda müxtəlif motivasiya metodları tətbiq olunur. İşçilərin motivasiyasını artırmaq üçün HR menecerləri motivasiyaedici bonuslar, təlim proqramları və iş mühitinin yaxşılaşdırılması üçün tədbirlər təşkil edir.

İnsan resursları departamenti əmək münasibətlərinin idarə edilməsinə də cavabdehdir. Bu, işçilərlə idarəetmə arasında əlaqələrin tənzimlənməsi və işçilərin hüquqlarının qorunmasını əhatə edir. HR menecerləri işçilərin şikayətlərini dinləyir və əmək münasibətlərində qarşıya çıxan problemləri həll edir.

İnsan resurslarının idarə edilməsi

İnsan resurslarının idarə edilməsi (HRM – Human Resource Management), təşkilatın işçi qüvvəsinin səmərəli idarə edilməsi məqsədilə həyata keçirilən strategiyaların və fəaliyyətlərin idarə olunmasıdır. HRM işçilərin işə qəbulundan başlayaraq onların inkişafı, motivasiyası və təşkilatdan ayrılmasına qədər olan bütün mərhələləri əhatə edir.

İnsan resurslarının idarə edilməsində əsas məqsəd, təşkilatın strateji məqsədlərinə nail olmaq üçün işçilərin potensialını maksimum səviyyədə istifadə etməkdir. HR menecerləri təşkilatın ehtiyaclarını və işçilərin bacarıqlarını nəzərə alaraq strateji planlar hazırlayır və bu planlar əsasında işçilərin inkişafını təmin edirlər.

İnsan resurslarının əhəmiyyəti

İnsan resurslarının səmərəli idarə edilməsi təşkilatın uğurlu fəaliyyətində mühüm rol oynayır. Aşağıda insan resurslarının əhəmiyyətini izah edəcəyik:

İnsan resursları departamenti işçilərin peşəkar inkişafına və onların motivasiyasına böyük diqqət yetirir. Bu da işçilərin məhsuldarlığını artırır və təşkilatın ümumi iş nəticələrini yaxşılaşdırır.

İnsan resursları departamenti işçilərin işdən məmnunluğunu artırmaq üçün müxtəlif tədbirlər görür. İşçilərin motivasiyasının artırılması və onların ehtiyaclarının nəzərə alınması təşkilatda daha xoş iş mühitinin yaranmasına kömək edir.

İnsan resurslarının effektiv idarə edilməsi, işçi dövriyyəsini azaltmağa kömək edir. Yaxşı idarə olunan işçi qüvvəsi və səmərəli işə qəbul prosesi təşkilat üçün uzunmüddətli işçi saxlama strategiyası təmin edir.

İnsan resursları departamenti təşkilatın strateji məqsədlərinə uyğun olaraq işçilərin inkişafını təmin edir. Bu, təşkilatın inkişafı və rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün vacibdir.

 

İnsan resursları, bir təşkilatın işçi qüvvəsinin idarə edilməsi və inkişaf etdirilməsi ilə bağlı olan əsas funksiyaları yerinə yetirən sahədir. HR departamentinin işə qəbul, təlim və inkişaf, performansın qiymətləndirilməsi, əmək haqqı və motivasiya kimi funksiyaları təşkilatın məhsuldarlığını və işçi məmnuniyyətini artırmağa yönəlmişdir. İnsan resurslarının səmərəli idarə edilməsi təşkilatın uğurlu fəaliyyətində və inkişafında mühüm rol oynayır.