Lokaut nədir?

Lokaut, iş yerlərində işəgötürən tərəfindən tətbiq olunan müvəqqəti bağlanma və ya işin dayandırılması qərarıdır. Bu tədbir adətən işçilərin tətilə getdiyi və ya əmək şərtləri ilə bağlı danışıqlarda razılaşma əldə olunmadığı hallarda işəgötürənlər tərəfindən həyata keçirilir. Lokaut, işçilərin təzyiqini azaltmaq və şirkətin maraqlarını qorumaq məqsədilə istifadə edilən bir vasitədir. Bu tədbirin tətbiqi zamanı işçilər işə çıxmaqdan məhrum edilir və əmək haqlarını almaqda çətinliklərlə qarşılaşırlar.

Lokaut, əsasən kollektiv danışıqların uğursuz olduğu və işçilər arasında tətil təhlükəsinin olduğu hallarda işəgötürən tərəfindən tətbiq olunur. Bu proses işçilər və işəgötürənlər arasında gərginliyin artmasına səbəb olur və tərəflər arasındakı münasibətləri təsir edir.

Lokautun məqsədi və səbəbləri

Lokautun əsas məqsədi, işçilərin işəgötürənə təzyiq göstərərək daha yaxşı əmək şəraiti və ya maaş tələbləri irəli sürməsini önləməkdir. İşəgötürənlər lokaut vasitəsilə işçiləri müzakirələrə yenidən başlamağa və əmək şərtlərində razılaşmaya gəlməyə təşviq edirlər. Lokautun tətbiq olunmasının bəzi əsas səbəbləri bunlardır:

Uzunmüddətli tətil və əmək mübahisələri şirkətlər üçün böyük maliyyə itkilərinə səbəb ola bilər. İşəgötürənlər lokaut tətbiq edərək iş fəaliyyətini dayandırır və bu itkilərin qarşısını almağa çalışırlar.

İşçilər kollektiv tətillər və ya tələblərlə işəgötürənlərə təzyiq göstərə bilər. Lokaut tətbiqi ilə işəgötürənlər işçilərin bu təzyiqini minimuma endirməyə çalışır və əmək şərtləri ilə bağlı danışıqların bərpa olunmasına şərait yaradır.

Lokaut, tətil təhlükəsinin yüksək olduğu hallarda iş fəaliyyətini təhlükəsiz şəkildə dayandırmaq üçün tətbiq olunur. Bu yolla işəgötürənlər işçilərin tətilə çıxmasının qarşısını alır və işin təhlükəsizliyini təmin edir.

Lokautun hüquqi aspektləri

Lokaut tətbiqi hər ölkənin əmək qanunvericiliyində fərqli tənzimlənir və bəzi ölkələrdə lokautun hüquqi statusu məhdudlaşdırılmışdır. Lokaut zamanı işəgötürənlər qanunvericiliyə uyğun olaraq işçilərə müəyyən hüquqlar və imtiyazlar təqdim etmək məcburiyyətindədir. Aşağıda lokautun hüquqi aspektləri ilə bağlı bəzi məsələlər yer alır:

Lokaut tətbiq olunan zaman işçilər hüquqi qorunma hüququna malikdirlər. Qanunvericiliyə əsasən, işçilərə əmək müqavilələri və iş yerindəki hüquqları təmin edilir və onlara qarşı təzyiq göstərilməməlidir.

Bəzi ölkələrdə lokaut müddətində işçilərə minimum maaş və ya müavinət ödənilməsi tələb olunur. Bu tənzimləmə işçilərin maliyyə vəziyyətini qorumaq və onların həyat şəraitinin pisləşməməsini təmin etmək məqsədi daşıyır.

Lokaut zamanı işəgötürənlərin əmək müqavilələrini tamamilə ləğv etmə hüququ olmur, yalnız müvəqqəti olaraq dayandırılır. Bu, işçilərin işlərinə qayıtmaq hüququnu qoruyur və onların işsizliklə üzləşməməsini təmin edir.

Lokautun növləri

Lokaut müxtəlif hallarda fərqli formalarda tətbiq olunur və hər bir lokaut növü fərqli məqsədlərə xidmət edir. Lokaut növləri arasında ən çox rast gəlinənlər aşağıdakılardır:

Müdafiə lokautu

Bu növ lokaut, işəgötürənin öz maraqlarını qorumaq məqsədilə tətbiq olunur. Müdafiə lokautunda işəgötürən iş yerində tətil təhlükəsi ilə qarşılaşdığı zaman iş fəaliyyətini dayandırır.

Hücum lokautu

Bu növ lokaut, işçiləri tətildən çəkinməyə məcbur etmək üçün tətbiq olunur. Hücum lokautu zamanı işəgötürən əmək müqavilələrini dayandırır və işçiləri işdən məhrum edərək təzyiq göstərir.

Əks tədbir olaraq lokaut

Bu növ lokaut, işəgötürənlərin işçilərin tətbiq etdiyi tətil və ya başqa tədbirlərə qarşılıq olaraq tətbiq olunur. İşçilərin tətilə çıxması və ya işdən imtina etməsi hallarında işəgötürən əks tədbir olaraq lokautu tətbiq edə bilər.

Lokautun təsirləri

Lokaut tətbiqi həm işçilər, həm işəgötürənlər, həm də ümumilikdə cəmiyyət üzərində müxtəlif təsirlərə malikdir. Bu təsirlər müsbət və mənfi ola bilər:

Lokaut müddətində işçilər iş haqlarını itirir və bu, onların maliyyə vəziyyətinə mənfi təsir göstərir. Uzun müddətli lokautlar işçilərin maddi vəziyyətini ciddi şəkildə çətinləşdirə bilər.

Lokaut tətbiqi işəgötürənlərin iş fəaliyyətini dayandırmasına və xərclərini azaltmasına kömək edir. İşəgötürənlər bu müddətdə işçilərə əmək haqqı ödəmək məcburiyyətində olmur və maliyyə itkilərini minimuma endirir.

Uzun müddətli lokautlar və iş mübahisələri sosial gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Bu, işçilər və işəgötürənlər arasında münasibətlərin pisləşməsinə və əmək bazarında balanssızlığa gətirib çıxara bilər.

Lokaut tətbiq edildikdə işçilər arasında motivasiya itkisi və narazılıq yaranır. Bu, işçilərin işə münasibətinə mənfi təsir edir və onların peşəkar inkişafını əngəlləyir.

Lokaut müddətində işçilər və işəgötürənlər arasında münasibətlər gərginləşir və əmək şəraiti ilə bağlı mübahisələr daha da dərinləşə bilər. Bu, tərəflərin əməkdaşlığını çətinləşdirir və gələcək əmək şərtlərində qarşıdurmalara səbəb ola bilər.

Lokaut və tətil arasındakı fərq

Lokaut və tətil hər ikisi iş münasibətlərində mübahisələr zamanı tətbiq olunan vasitələrdir, lakin məqsəd və tətbiq baxımından fərqlidir. Tətil işçilər tərəfindən başlatılır və onların daha yaxşı iş şəraiti və maaş tələblərini ifadə etmək üçün həyata keçirilir. Lokaut isə işəgötürən tərəfindən tətbiq olunur və işçilərin tətil təhlükəsini azaltmaq, danışıqları yenidən başlatmaq məqsədilə həyata keçirilir.

Lokaut, iş yerlərində işəgötürənlərin müvəqqəti olaraq iş fəaliyyətini dayandırmaq və işçiləri əmək şərtləri ilə bağlı danışıqlara cəlb etmək məqsədilə tətbiq etdiyi tədbirdir. Bu proses işəgötürən və işçilər arasında əmək münasibətlərinin daha da mürəkkəbləşməsinə və bəzən də sosial gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Lokaut həm işçilər, həm də işəgötürənlər üçün müəyyən çətinliklər və təsirlər yaradır və onun tətbiqi əmək qanunvericiliyinə uyğun şəkildə tənzimlənməlidir.