Manipulyasiya nədir?
Manipulyasiya idarə edən insanın mənafeyinə uyğun şəkildə digər bir insanın davranışının gizli idarə olunması prosesidir.
Manipulyasiya haqqında daha ətraflı:
Manipulyasiya başqalarının hisslərini, düşüncələrini və davranışlarını onlara hiss etdirmədən müxtəlif üsullarla dəyişdirməyə çalışmaqdır. Manipulyasiya edən şəxs öz maraq və istəklərinə uyğun olaraq qarşı tərəfə təsir etməyə çalışır. Eqoizm və fərdiyyətçilik hissləri ilə başlayan və özünə haqq qazandırmağa çalışan insanın mənfi davranışı hər iki tərəfə təsir edir. Ciddi nəticələrə səbəb ola biləcək bu vəziyyətlərdə xəbərdar olmaq və dəstək almaq vacibdir.
Manipulyasiya edən insanlar müxtəlif insanları və ya qrupları hədəf alır və onları öz maraqlarına yönəldirlər. Qeyri-etik üsullarla insanı və ya qrupu dəyişdirməyi hədəfləyir. Qavrayış idarəçiliyi və manipulyasiyanı birləşdirən bu vəziyyət həm psixoloji prosesdir, həm də hüquqların pozulmasıdır.
Necə manipulyasiya etmək olar?
Manipulyator insanların şüuruna təsir etmək, onların düşüncə və davranışlarını istiqamətləndirmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir. Bu üsullar zamanı bəzən inandırmağa çalışmaq, bəzən də duyğuları istismar etmək kimi davranışlar sərgiləyirlər. Bundan əlavə, istifadə etdiyi üsullar arasında; Məhrumetmə, alçaldılma və ya emosional zorakılıq kimi zorakılığa əsaslanan davranışları əhatə edən manipulyasiya nümunələri ola bilər. Manipulyasiya edən bir insan tez-tez digər insanı günahkar hiss etdirəcək manipulyasiya cümlələrindən istifadə edir.
Psixoloji manipulyasiya ilə məşğul olan şəxs, eqoist düşüncə ilə narsisistik rəftar nümayiş etdirir və aşağıdakı üsullardan istifadə edərək qarşıdakı insanı manipulyasiya edir.
- İnandırma
- Məsləhət vermək
- Qavrayışın idarə edilməsi
- Alçaldılma
- Emosional istismar
- Məhrumiyyət
- Günahkarlıq hissi yaratmaq
- Qurban rolunu oynamaq
- Emosional zorakılığın tətbiqi
Manipulyasiya edən insanların bəzi şəxsiyyət xüsusiyyətləri və davranışları aşağıdakılardır:
- Tez-tez yalana əl atırlar.
- Tənqid və mühakimə yürütürlər.
- Onlar zorakılıq edirlər.
- Onlar idarə etməyi və hökmran olmağı sevirlər.
- Özünü üstün hesab etməyə meyllidirlər.
- Eqoist və iddialı davrana bilərlər.
- Şəfqət hissləri zəifdir.
- Başqalarını alçaltma və dəyərsiz görmə davranışları nümayiş etdirirlər.
- Manipulyasiya edən insanlar digər insanların davranışlarını həddən artıq idarə edə və yönləndirə bilərlər.
- İnsanlarla ünsiyyət qurarkən düzgün olmayan ünsiyyət üsullarından istifadə edirlər.
- Manipulyasiya ilə necə mübarizə aparmaq olar?
Özünüzü tanıyın: Unutmayın ki, manipulyativ davranış tez-tez zəif tərəflərinizə diqqət yetirir. Özünüzü və hansı vəziyyətlərdə zəif ola biləcəyinizi bilmək manipulyasiya etmək istəyənlərə qarşı daha yaxşı hazırlaşmaq imkanı verir. Bundan əlavə, güclü və inamlı hiss manipulyasiya edən insanların sizə asanlıqla təsir etməsinə mane olur.
Sərhədlərinizi təyin edin: Sərhədlərinizi təyin etmək başqalarının sizinlə necə rəftar etdiyini idarə etməyə kömək edir. Öz dəyərlərinizi və inanclarınızı qoruyun. Kimsə sizi manipulyasiya etdikdə, sərhədlərinizi aydın şəkildə ifadə edərək və özünüzü mənfi emosiyalardan qoruyaraq manipulyasiyanın təsirini azalda bilərsiniz.
Məntiqli davranmağa çalışın: Manipulyasiya edən insanlar tez-tez sizi emosional hərəkət etməyə məcbur etməyə çalışırlar. Ona görə də məntiqli düşünmək, məntiqdən istifadə etmək və emosional reaksiyalara qapılmamaq vacibdir.
Ünsiyyət bacarıqlarınızı təkmilləşdirin: Yaxşı ünsiyyətçi olmaq həm də manipulyasiya edən insanlarla necə davranmağı öyrənməyə kömək edir. Özünü düzgün ifadə etmək və başqaları ilə sağlam ünsiyyət qura bilmək manipulyasiyanın təsirini azaldır.
Empatiyaya laqeyd yanaşmayın: Başqalarının hisslərinə və ehtiyaclarına hörmət etmək, onların manipulyasiya davranışlarına qarşı durmağınıza kömək edəcək.
Suallar verin: Manipulyasiya edən insanlar nəzarəti saxlamaq üçün tez-tez münasibətlərində söhbətə üstünlük verməyə çalışırlar. Onları sorğu-suala tutaraq, onların əsl motivlərini anlamağa və manipulyasiya davranışlarına qarşı çıxmağın bir yolunu tapa bilərsiniz.
Təhlükəsiz mühit yaradın: Etibar edə biləcəyiniz bir mühitə sahib olmaq manipulyasiyaya məruz qalmağın qarşısını ala bilər. Ailə, dostlar və ya terapevt kimi etibar etdiyiniz insanlarla danışaraq, manipulyasiya davranışı ilə məşğul olmaq üçün müxtəlif perspektivləri və üsulları öyrənə bilərsiniz.