Mentor nədir?
Mentor daha təcrübəli və bilikli bir insanın daha az təcrübəli şəxsə bələdçilik etməsidir.
Mentor haqqnda daha ətraflı:
Yeni daxil olduğu sektorda bilik əldə etmək istəyən, qəbul etdiyi yeni qərarın mümkün nəticələri barədə məsləhətləşmək istəyən və bu məqsədlə mentora müraciət edən şəxsə mente deyilir. Mentorlar əslində mentelərə özlərini kəşf etməyə imkan verir. O, onlara məsləhətlər verərkən öz bilik və təcrübələrini bölüşür. Bunu edərkən o, təzyiq göstərmir, diktə etmir, sadəcə məsləhət verir və əslində onların özünü kəşf etməsinə kömək edir. Mentorlar iş həyatında çox olur. O, yeni başlayan və ya yeni məsuliyyət götürənlərə məsləhətlər verir, öz bilik və təcrübəsini bölüşür.Mentor, eyni zamanda, insanın qarşılaşa biləcəyi vəziyyətlərdə böhranı necə idarə etmək barədə təcrübələrini bölüşə bilər.
Mentorluğun yaranması
Mentor yunan mifologiyasında “mentor” kimi görünür.
Homerin “Odisseya” dastanında qeyd edildiyi kimi, Mentor Troya müharibəsində iştirak edərkən İtaka kralı Odisseyin oğlu Telemaxı əmanət etdiyi sadiq dostudur. Mentorun atası Troya müharibəsində iştirak edərkən şahzadənin inkişafına rəhbərlik etməsi gözlənilir. Telemachus krallığın növbəti hökmdarı olacaq və o, bu rola hazırlaşmalıdır. Bu işdə qoruyucu olmaqdan kənara çıxan Mentor Telemachusun mentoru rolunu öz üzərinə götürdü və ona krallıq bacarıqları qazanmağa kömək etdi.
Mentorluğun faydaları:
- Perspektivləri öyrənmək
- Qazanılan təcrübə və biliyi başqasına ötürməkdən duyulan mənəvi məmnunluq
- Sahəsində mütəxəssis kimi tanınmaq
- Ünsiyyət bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi
- Yeni istedadların kəşfi
- Mente üçün faydaları
- Təcrübəli bir mütəxəssisin perspektivini öyrənmək
- Biznes və həyat məsələlərinə dair unikal rəhbərlik və bilik əldə etmək
- Həqiqi iş həyatını və mədəniyyətini başa düşmək
- İşlə bağlı bacarıqların necə inkişaf etdirilə biləcəyini anlamaq
- Çevrə qazanmaq
Mentorluğun növləri hansılardır?
Bu gün fərdlər və təşkilatlar iş həyatında davamlılığı təmin etmək və məhsuldarlığı artırmaq üçün mentorluq əlaqələrinə müraciət edirlər. Mentor müəyyən bir ardıcıllıqla fərdləri iş həyatına hazırlayır. Müxtəlif qurumlarda və müxtəlif işlərdə çalışan insanlar mentorluq prosesində iştirak edirlər. Son illər tibb, təhsil və digər peşə qruplarından insanların da iştirak etdiyi müşahidə olunur. Mentorluğun təşkilatın davamlılığını qorumaq, iş stresini azaltmaq və işçilərin yüksəldilməsi kimi üstünlükləri var.
Formal Mentorluq
Formal mentorluq müəyyən vaxtda və müəyyən bir mentorluq proqramı çərçivəsində baş verən və ümumiyyətlə qurumlar tərəfindən üstünlük verilən növdür. Rəsmi mentorluq proqramı təşkilat daxilində çalışan şəxslərin karyera inkişafını təmin etmək üçün işçilərə rəhbərlik edir. Formal mentorluq prosesinin işləməsi, tələbələrin uyğunlaşdırılması, proqramın məzmunu qaydalar çərçivəsində baş verir. Formal mentorluq digər mentorluq növlərinə nisbətən vaxt baxımından daha qısadır. Müvəqqəti hədlər müəyyən edilməklə təşkilatın işçiləri üçün formal mentorluq həyata keçirilir.
Qeyri-rəsmi mentorluq
Mentorluq sistemində ən çox üstünlük verilən mentorluq növü qeyri-rəsmi mentorluqdur. Fərdlərin karyeralarında və iş həyatında irəliləyişlərində yol göstərən bir mütəxəssisə ehtiyac bu mentorluğun ortaya çıxmasına səbəb olmuşdur. Qeyri-rəsmi mentorluqda fərd özünü təkmilləşdirmək və təşkilat daxilində digər işçilərlə ünsiyyət qurmaq üçün özünü yaxın hiss etdiyi işçinin rəhbərliyinə ehtiyac duyur. Ona görə də bu adamdan kömək alır. Qeyri-rəsmi mentorluqda münasibətlər daha səmimi olur. Tələbə öz xüsusiyyətlərinə və təcrübəsinə uyğun olan mentorunu özü seçir. Qeyri-rəsmi mentorluq digər növlərdən daha səmərəlidir. Daha səmimi və uzun müddətli bir əlaqə olduğu üçün qısa zamanda arzu olunan nəticə əldə edilir.
Elektron mentorluq
Texnoloji inkişaflar nəticəsində mentorluq növlərinə elektron mentorluq da əlavə edilmişdir. Elektron mentorluğun məqsədi dəyişməsə də, metodik dəyişikliklər var. Texnologiyanın inkişafı və qloballaşma ilə ölkələr arasında sərhədlər yox olub. Bu inkişaflarla fərdlər fərqli iş imkanlarını daha asan öyrənə bilərlər. Bu vəziyyət əslində insanların iş yerlərini dəyişməsinə və təşkilatla işçi arasında sədaqətin zəifləməsinə səbəb olub.
Texnologiyanın həyatın hər sahəsinə nüfuz etməsi elektron mentorluğun yaranmasına səbəb oldu. Elektron mentorluqda mentorla tələbə arasında əlaqə e-mail kimi texnoloji sistemlər vasitəsilə baş verir. Elektron mentorluq xüsusilə mentorluq prosesinə ehtiyacı olan şəxslərə müxtəlif iş yerlərində və müxtəlif ölkələrdə mentor seçmək imkanı verir. Elektron mentorluqda münasibətlər üzbəüz yaranmır. Ənənəvi münasibətlər hüdudlarından kənara çıxıb. Elektron mentorluqla müxtəlif yerlərdə yaşayan insanlar eyni prosesdə iştirak edə bilərlər.
Həmyaşıd mentorlar
Həmyaşıd məsləhətçiləri sizə məsləhət verən ekspert həmkarlardır. Məsələn, yeni bir şirkətdə işə başladığınız zaman həmyaşıd mentor rolunuzu bölüşə bilər və sizə işlə bağlı məlumat verməklə kömək edə bilər. Həmyaşıd mentorlar sizə iş imkanları haqqında məlumat verərkən şirkət mədəniyyəti haqqında təlimat verə bilərlər. Həmyaşıd mentorlar tez-tez yoxlanmağa meyllidirlər. Onlar ümumiyyətlə rəsmi görüşlərdə və nahar kimi sosial şəraitdə qarşılıqlı əlaqə qururlar.