Mövlud nədir?
Mövlud, İslam mədəniyyətində xüsusi bir dini mərasim olaraq bilinən və peyğəmbər Məhəmmədin (s.a.s.) doğum günü münasibətilə keçirilən tədbir və mərasimləri ifadə edən bir anlayışdır. İslam dünyasında mövlud bayramı peyğəmbərin həyatını, onun insanlara verdiyi dəyərləri və İslam dininə gətirdiyi töhfələri anmaq məqsədi ilə qeyd olunur. Bu məqalədə mövlud anlayışının mənşəyi, tarixçəsi, müxtəlif İslam ölkələrində keçirilməsi və dini, mədəni əhəmiyyəti haqqında danışacağıq.
Mövlud anlayışının mənşəyi
“Mövlud” sözü ərəb dilindən gəlib və “doğum” mənasını verir. Bu anlayış peyğəmbər Məhəmmədin (s.a.s.) doğumunu və onun İslam aləminə gətirdiyi mühüm dini dəyərləri anmaq üçün istifadə edilir. Mövlud ənənəsi İslam tarixində mühüm yer tutur və zamanla müxtəlif İslam ölkələrində fərqli formalarda qeyd olunmağa başlanmışdır. Peyğəmbərin doğum günü, Məhəmmədin (s.a.s.) əxlaqi nümunəsi və insanlara verdiyi mənəvi töhfələr üzərində dayanaraq onun əzəməti və dəyəri vurğulanır.
Mövlud bayramının tarixi
Peyğəmbər Məhəmmədin doğum günü, Hicri təqviminə görə, 12 Rəbiül-əvvəl ayına təsadüf edir. İlk dəfə rəsmi şəkildə mövlud bayramının qeyd edilməsi Misir Fatimilər dövründə başlamışdır. 12-ci əsrdən etibarən mövlud mərasimləri geniş yayılmağa başladı və daha çox müsəlman cəmiyyətlərində təşkil olundu. Bu mərasimlərdə peyğəmbərin həyatına dair şeirlər və ilahilər oxunur, dualar edilir və onun şəxsiyyətinə həsr olunan xütbələr verilir.
İslam dünyasında mövlud bayramının qeyd olunması bir çox cəmiyyət üçün mənəvi və mədəni baxımdan çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu bayram vasitəsilə müsəlmanlar peyğəmbərin əxlaqi dəyərlərinə yaxınlaşmağa çalışır və onun həyatından nümunə götürürlər. Bununla yanaşı, mövlud mərasimləri müxtəlif cəmiyyətlərdə fərqli ənənələrlə qeyd oluna bilər.
Mövlud mərasimləri
Mövlud bayramı müxtəlif müsəlman ölkələrində fərqli formalarda qeyd edilir. Bu mərasimlər, adətən, dini tədbirlər və ibadətlərdən ibarət olur. Mövlud mərasimlərinin ümumi elementlərinə aşağıdakılar daxildir:
Mövlud mərasimlərində peyğəmbərin həyatını və əxlaqi keyfiyyətlərini təsvir edən xüsusi şeirlər və ilahilər oxunur. Bu şeirlər və ilahilər vasitəsilə onun həyatında baş verən mühüm hadisələr xatırlanır və onun insanlara verdiyi mənəvi dəyərlər vurğulanır.
Mövlud mərasimlərində dini liderlər və imamlar peyğəmbərin şəxsiyyətinə həsr olunmuş xütbələr oxuyur. Bu çıxışlarda onun əxlaqı, dəyərləri və İslamı yaymaq uğrunda gördüyü işlər barədə danışılır. Peyğəmbərin həyatının müxtəlif aspektləri izah edilərək müsəlmanlara əxlaqi nümunə olaraq təqdim edilir.
Mövlud bayramında dualar oxunur və peyğəmbərə və onun ailəsinə salavatlar göndərilir. Müsəlmanlar birlikdə ibadət edir, peyğəmbərin ruhuna dua oxuyur və onun şəfaətini diləyirlər. Bu dualar vasitəsilə peyğəmbərə olan sevgi və ehtiram ifadə edilir.
Mövlud bayramı müsəlman cəmiyyətlərində xeyriyyəçilik və ehsan etmək üçün də xüsusi bir vaxtdır. Müsəlmanlar bu dövrdə kasıblara və ehtiyacı olan insanlara yardım edir, onlara qida, geyim və digər yardımlar çatdırırlar. Bu, peyğəmbərin insanlara qarşı mərhəmət və yardımsevərlik dəyərlərinə uyğun olaraq edilir.
Mövlud bayramının əhəmiyyəti
Mövlud bayramı müsəlmanlar üçün mənəvi və dini baxımdan çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu bayram, peyğəmbərin həyatını xatırlamaq və onun İslam aləminə verdiyi töhfələri anmaq üçün bir fürsətdir. Müsəlmanlar peyğəmbərin həyatını və onun əxlaqını nümunə götürərək öz həyatlarında daha düzgün və dəyərlərə əsaslanan bir yol izləməyə çalışırlar.
Mövlud bayramı müsəlman cəmiyyətlərinin birlik və həmrəylik hissini də gücləndirir. Bu bayram zamanı insanlar bir araya gəlir, birlikdə ibadət edir və peyğəmbərin şəxsiyyətinə həsr olunmuş tədbirlərdə iştirak edirlər. Bu həm də müsəlmanların öz dini kimliklərini daha yaxşı anlamağa və peyğəmbərə olan sevgilərini yenidən gücləndirməyə kömək edir.
Mövlud, İslam dünyasında peyğəmbər Məhəmmədin (s.a.s.) doğum gününü anmaq məqsədilə keçirilən dini mərasim və bayramdır. Bu bayram, müsəlmanların peyğəmbərin həyatını xatırlamaq, onun əxlaqına və dəyərlərinə daha yaxın olmaq üçün bir vasitədir. Mövlud mərasimləri, ibadətlər, ilahilər, xütbələr və ehsan vasitəsilə qeyd edilir və müsəlmanların mənəvi birliyini gücləndirir. Mövlud bayramı həm də insanlara xeyirxahlıq, yardımsevərlik və mərhəmət kimi dəyərləri yaymaqda kömək edir.