Nominal nədir?

Nominal termini müxtəlif sahələrdə fərqli mənalarda istifadə olunan bir anlayışdır. Bu termin, əsasən iqtisadiyyat, maliyyə, mühəndislik və gündəlik həyatın bir çox sahəsində müxtəlif mənalar daşıyır. Ümumilikdə nominal, bir obyektin və ya göstəricinin rəsmi və ya qeyd olunan dəyərini bildirir. Məsələn, pulun üzərində yazılan məbləğ onun nominal dəyəridir. Nominal dəyər, real dəyərdən fərqli olaraq, inflyasiya, maliyyə bazarındakı dəyişikliklər və digər iqtisadi amilləri nəzərə almır.

Nominal anlayışı həm maliyyə alətlərində, həm də iqtisadi göstəricilərdə istifadə edilir və ümumiyyətlə, rəsmi və ya bazar şərtlərindən asılı olmayan dəyərləri ifadə edir. Bu məqalədə nominal anlayışının müxtəlif sahələrdə necə istifadə olunduğunu və hansı hallarda tətbiq edildiyini araşdıracağıq.

Nominal anlayışının iqtisadiyyatda tətbiqi

İqtisadiyyatda nominal anlayışı geniş şəkildə istifadə olunur və iqtisadi göstəricilər arasında fərqlilik yaratmaq üçün əhəmiyyətli bir rola malikdir. Aşağıda nominal anlayışının iqtisadiyyatda əsas tətbiq sahələri və funksiyaları verilmişdir:

Nominal ÜDM, bir ölkənin müəyyən bir dövr ərzində istehsal etdiyi malların və xidmətlərin cari qiymətlərlə ifadə olunan dəyəridir. Nominal ÜDM inflyasiyanı nəzərə almır, yəni qiymət artımlarını daxil etmir. Buna görə də, nominal ÜDM zamanla dəyişə bilər, çünki qiymət səviyyələrində dəyişikliklər olur.

Nominal əmək haqqı, bir işçiyə ödənilən əmək haqqının rəsmi məbləğidir və real alım gücünü əks etdirmir. Məsələn, bir işçi hər ay 1000 manat nominal əmək haqqı alırsa, bu məbləğ inflyasiya və digər iqtisadi faktorlar nəzərə alınmadan hesablanır. Nominal əmək haqqı zamanla dəyişə bilər, lakin inflyasiya nəzərə alınmadığı üçün bu məbləğin real dəyəri fərqli ola bilər.

Nominal faiz dərəcəsi, bir əmanətin və ya kreditin illik faiz dərəcəsidir və inflyasiyanı nəzərə almadan hesablanır. Nominal faiz dərəcəsi maliyyə müqavilələrində qeyd olunan faiz dərəcəsidir, lakin real alım gücünə təsir göstərən faktorlar nəzərə alınmaz. Məsələn, nominal faiz dərəcəsi 5% olan bir kredit real faiz dərəcəsi inflyasiya nəzərə alınaraq dəyişə bilər.

Nominal və real dəyər arasındakı fərq

Nominal və real dəyər arasındakı fərq, nominal dəyərin yalnız cari qiymətlərlə, real dəyərin isə inflyasiya kimi amilləri nəzərə alması ilə bağlıdır. Bu fərqlilik iqtisadiyyat və maliyyə sahəsində əhəmiyyətli bir rola malikdir. Aşağıda nominal və real dəyər arasındakı əsas fərqlər izah edilmişdir:

Nominal dəyər, bir obyektin və ya maliyyə alətinin cari qiymətlərlə ifadə olunan dəyəridir. Nominal dəyər inflyasiya, bazar dəyişiklikləri və digər iqtisadi faktorları nəzərə almır. Məsələn, bir ölkənin ÜDM-i nominal dəyərlə ifadə edilirsə, bu ÜDM-də qiymət artımları nəzərə alınmadan hesablanır.

Real dəyər, nominal dəyərdən fərqli olaraq inflyasiya və qiymət dəyişikliklərini nəzərə alan bir göstəricidir. Məsələn, real ÜDM nominal ÜDM-dən fərqli olaraq inflyasiyaya uyğunlaşdırılaraq hesablanır və bu göstərici bir ölkənin iqtisadi böyüməsinin daha dəqiq bir göstəricisi sayılır.

Nominal və real dəyər arasındakı fərq alım gücündə təsir yaradır. Məsələn, nominal əmək haqqı inflyasiya nəzərə alınmadan hesablandığı üçün real alım gücünü əks etdirmir, lakin real əmək haqqı inflyasiyanı nəzərə alaraq işçinin həqiqi alım gücünü göstərir.

Nominal anlayışının mühəndislikdə tətbiqi

Nominal termini mühəndislik sahəsində də geniş tətbiq olunur. Bu sahədə nominal dəyər, bir cihazın və ya avadanlığın rəsmi olaraq müəyyən edilmiş dəyərini və ya ölçüsünü ifadə edir. Məsələn, nominal gərginlik, nominal diametr kimi anlayışlar mühəndislikdə tez-tez istifadə edilir.

Nominal gərginlik, elektrik cihazlarının işə salınması üçün lazım olan standart gərginlik dəyəridir. Məsələn, məişət elektrik cihazları üçün nominal gərginlik 220 voltdur və bu, cihazın normal işləməsi üçün təyin olunmuş standart gərginlik dəyəridir.

Nominal diametr, bir obyektin rəsmi olaraq müəyyən edilmiş diametr ölçüsünü bildirir. Bu ölçü, əsasən, sənaye və istehsal proseslərində istifadə olunan materiallar üçün standart ölçülər təmin edir.

Mühəndislikdə təzyiq ilə əlaqəli sistemlərdə nominal təzyiq, cihazın təhlükəsiz işləməsi üçün müəyyən edilmiş təzyiq səviyyəsidir. Bu dəyər müəyyən bir sistem üçün uyğun təzyiq standartını göstərir və təzyiq cihazlarının təhlükəsizliyi üçün vacibdir.

Nominal dəyərin gündəlik həyatda istifadəsi

Nominal anlayışı gündəlik həyatda da geniş istifadə olunur və fərqli kontekstlərdə tətbiq edilir. Aşağıda nominal dəyərin gündəlik həyatda istifadəsi haqqında məlumatlar verilmişdir.

Pul vahidlərinin üzərində yazılan məbləğ onların nominal dəyərini göstərir. Məsələn, bir manatlıq kağız pulun üzərində yazılan məbləğ onun nominal dəyəridir. Bu, pulun rəsmi dəyərini göstərir və bazardakı inflyasiya səviyyəsindən təsirlənmir.

Nominal dəyər, qiymətli kağızların üzərində yazılan və nominal məbləği bildirən rəqəmdir. Bu, qiymətli kağızların rəsmi dəyəridir və bazar qiymətindən fərqlənir. Məsələn, bir istiqrazın nominal dəyəri 100 manat ola bilər, lakin bazar qiyməti tələbat və təklifə əsasən dəyişə bilər.

Bank kreditləri və əmanətləri üçün tətbiq olunan faiz dərəcəsi nominal faiz dərəcəsi kimi qəbul edilir. Bu faiz dərəcəsi kredit müqavilələrində qeyd olunur və inflyasiya nəzərə alınmır.

Nominal dəyər, müxtəlif sahələrdə geniş istifadə olunan və real dəyərdən fərqli olaraq inflyasiya və digər bazar faktorlarını nəzərə almayan bir göstəricidir. İqtisadiyyat, maliyyə və mühəndislikdə nominal anlayışının müxtəlif tətbiq sahələri mövcuddur və bu, hər sahədə fərqli funksiyaları yerinə yetirir. Nominal və real dəyər arasındakı fərqləri anlamaq, maliyyə qərarlarının daha düzgün verilməsi və iqtisadi göstəricilərin düzgün qiymətləndirilməsi üçün vacibdir.