Virtual nədir?
Virtual termini, reallıqda fiziki olaraq mövcud olmayan, lakin texnoloji vasitələr və kompüter sistemləri vasitəsilə yaradılan və təcrübə edilən məkan və obyektləri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Virtual mühitlər və obyektlər kompüter proqramları, internet və xüsusi texnologiyalar vasitəsilə yaradılaraq istifadəçilərə reallığa bənzər bir təcrübə təqdim edir. Bu texnologiyalar, oyunlardan iş mühitinə, təhsildən səhiyyəyə qədər geniş bir sahədə tətbiq olunur.
Son illərdə texnologiyanın inkişafı ilə virtual anlayış müxtəlif sahələrdə geniş yayılmışdır. Məsələn, virtual reallıq (VR), virtual iş mühitləri, virtual turlar, virtual təhsil kimi anlayışlar artıq gündəlik həyatın bir hissəsinə çevrilmişdir. Virtual texnologiyalar insanların həyatını asanlaşdırmaq, daha interaktiv təcrübələr yaratmaq və fiziki məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq məqsədi daşıyır.
Virtual reallıq və növləri
Virtual reallıq (VR), insanların simulyasiya olunmuş bir mühitdə gerçək dünyada olduğu kimi hərəkət edə bildiyi texnologiyadır. VR texnologiyası istifadəçilərə fiziki reallıqda ola bilməyəcəkləri yerləri və ya situasiyaları təcrübə etməyə imkan verir. Virtual reallıq fərqli formalar və tətbiqlər üzrə dəyişir:
- Virtual Reallıq (VR)
- Əlavə Reallıq (AR)
- Yenidən Dəyişdirilmiş Reallıq (MR)
VR texnologiyasında istifadəçilər xüsusi eynəklər və qulaqcıqlar vasitəsilə tamamilə simulyasiya olunmuş bir mühitə daxil olurlar. Bu texnologiya istifadəçiyə vizual, səs və hətta bəzi hallarda toxunma hissiyatı təqdim edir. VR texnologiyası xüsusilə oyun sənayesində geniş yayılmışdır, lakin təhsil, turizm və hətta tibbdə də istifadə olunur.
Əlavə reallıq, fiziki dünyada mövcud obyektlər üzərinə rəqəmsal məlumatların əlavə edilməsi prinsipi üzərində qurulub. Məsələn, telefondan istifadə edərək bir məkanın üzərinə xəritə və ya məlumatlar əlavə etmək mümkündür. Əlavə reallıq gündəlik tətbiqlərdə, alış-veriş təcrübələrində və hətta tibbi təlimlərdə də istifadə olunur.
Yenidən dəyişdirilmiş reallıq, VR və AR texnologiyalarını birləşdirərək istifadəçilərə həm fiziki, həm də rəqəmsal obyektləri interaktiv şəkildə istifadə etmə imkanı yaradır. Bu texnologiya daha çox sənaye və təlim məqsədli tətbiqlərdə istifadə edilir.
Virtual texnologiyaların tətbiq sahələri
Virtual texnologiyalar bir çox sahədə geniş tətbiq imkanları təklif edir. Aşağıda virtual texnologiyaların əsas tətbiq sahələri verilmişdir:
Təhsil-Virtual texnologiyalar təhsil sahəsində böyük dəyişikliklər yaradıb. Virtual təhsil mühitləri tələbələrə fiziki məkanlardan asılı olmadan dərslərə qatılmaq və müxtəlif fənləri interaktiv şəkildə öyrənmək imkanı verir. Məsələn, tarixi bir abidənin virtual turunu etmək, kimyəvi reaksiyaların simulyasiyasını izləmək tələbələrə daha zəngin bir öyrənmə təcrübəsi təqdim edir.
Tibb-Tibb sahəsində virtual reallıq texnologiyaları həkimlərə və tələbələrə cərrahi müdaxilələri simulyasiya etmək və tibbi təlimləri real həyata uyğun şəraitdə həyata keçirmək imkanı yaradır. Bu texnologiyalar səhiyyə işçilərinin bacarıqlarını artırır və xəstələrin müalicə prosesini yaxşılaşdırır.
Oyun sənayesi-Virtual reallıq texnologiyaları oyun sənayesində geniş tətbiq olunub. VR oyunları oyunçulara daha immersiv təcrübə yaşadır və onları sanki oyunun içindəyimiş kimi hiss etdirir. Oyun sənayesində VR eynəkləri, xüsusi cihazlar və qulaqcıqlar vasitəsilə tam təcrübə yaratmaq mümkündür.
Turiazm və mədəniyyət-Virtual turizm, insanların səfər etmədən dünyanın müxtəlif yerlərini kəşf etmələrinə imkan verir. Virtual turlar vasitəsilə muzeyləri, tarixi yerləri və təbiət möcüzələrini interaktiv şəkildə gəzmək mümkündür. Bu, turizm sənayesinə böyük imkanlar yaradır və xüsusilə pandemiya dövründə populyarlıq qazandı.
Pandemiya dövründə virtual iş mühitləri geniş tətbiq edildi. Virtual ofislər, onlayn konfranslar və video görüşlər işgüzar münasibətləri davam etdirməyə imkan verdi. Bu mühitlər işçilərin evdən işlərini idarə etməsi və layihələri koordinasiya etməsi üçün böyük rahatlıq təmin edir.
Virtual mühitlərin üstünlükləri və çətinlikləri
Virtual texnologiyalar bir çox üstünlüklərə malikdir, lakin müəyyən çətinliklər də yaradır. Aşağıda virtual mühitlərin əsas üstünlükləri və çətinlikləri verilmişdir:
Üstünlükləri
- Daha geniş təcrübə imkanı: Virtual mühitlər istifadəçilərə real həyatda mümkünsüz olan təcrübələr yaşamağa imkan verir.
- Məkan və zaman məhdudiyyətlərini aşır: Virtual texnologiyalar insanlar arasında məkan və zaman maneələrini aradan qaldırır.
- Ətraf mühitə töhfə: Uzaq məsafələrə səyahət etmədən virtual turlar ekoloji izləri azaltmağa kömək edir.
Çətinlikləri
- Fiziki təcrübədən uzaq: Virtual təcrübələr həqiqi fiziki təcrübələrin tam yerini verə bilmir və bəzi hallarda məhdud qalır.
- Yüksək maliyyət: VR və AR texnologiyaları üçün lazım olan cihazlar yüksək maliyyətli ola bilər.
- Texnologiyadan asılılıq: Virtual reallıqda çox vaxt keçirmək insanların sosial təcrübələrini və fiziki fəaliyyətlərini məhdudlaşdıra bilər.
Virtual reallıq və gələcək perspektivlər
Virtual texnologiyaların inkişafı ilə gələcəkdə daha çox sahədə bu texnologiyaların tətbiqi gözlənilir. Süni intellekt və maşın öyrənməsi ilə birləşdirilən virtual reallıq, insanlara daha real və interaktiv təcrübələr təqdim edə bilər. Təhsil, tibb və oyun sənayesindəki inkişaflarla yanaşı, hətta gündəlik alış-veriş və idman sahələrində də virtual texnologiyaların istifadə edilməsi perspektivlidir.
Gələcəkdə virtual reallıq vasitəsilə insanlar iş mühitində, təhsil və əyləncə sahələrində daha çox interaktiv təcrübələr qazanacaq və bu texnologiyalar həyatımızın ayrılmaz bir hissəsinə çevriləcək.