Yengə, ənənəvi Azərbaycan və türk toylarında xüsusi bir rola sahib olan qadına verilən addır. O, gəlinin yaxın qohumlarından biri olur və toy mərasimində gəlinin yanında olaraq ona dəstək olur. Yengənin əsas vəzifəsi gəlinin toy hazırlıqlarını, toy mərasimlərini təşkil etmək və ona mənəvi dəstək verməkdir. Yengə obrazı Azərbaycan toylarında və digər Şərq xalqlarında uzun əsrlərdən bəri mövcuddur və bu gün də ənənəvi toyların ayrılmaz hissəsidir.
Yengə, toy mərasimində gəlinin yanında olan və onun bütün hazırlıqlarına kömək edən qadındır. Bu, adətən gəlinin anası, bacısı, yaxud yaxın qohumu olur. Yengə gəlinin toy prosesində özünü daha rahat və təhlükəsiz hiss etməsinə dəstək verir. Onun rolu yalnız fiziki köməkdən ibarət deyil, həm də mənəvi dəstək verməkdən ibarətdir. Yengə, gəlinin toy günündə emosional vəziyyətini nəzərə alaraq ona hər zaman arxa-dayaq olur.
Yengənin rolu yalnız toy günü ilə məhdudlaşmır. O, toy hazırlıqlarında da aktiv iştirak edir, gəlinin geyimindən tutmuş, digər ənənəvi mərasimlərə qədər bir çox işdə kömək edir. Yengənin rolu qədim zamanlardan bu günə qədər gəlib çatmış ənənəvi bir vəzifədir və toy mərasimlərinin xüsusi simvolu sayılır.
Yengənin toy mərasimindəki vəzifələri
Yengənin toy mərasimində bir sıra vəzifələri var. Bu vəzifələr toydan öncə və toy günü ilə bağlı olur. Aşağıda yengənin əsas vəzifələrini nəzərdən keçirək:
Toy günü yengə gəlinin geyimlərini hazırlayır, onun bəzədilməsi, saç düzümü və makiyajının hazırlanması işində yaxından iştirak edir. Yengə gəlinin toy mərasiminə hazır olmasını təmin edir və onun rahatlığını təmin etmək üçün əlinin altında olur.
Toy mərasimi zamanı yengə gəlinin yanında durur və onun hər bir addımında ona dəstək olur. Gəlinin toy məclisində özünü inamlı və rahat hiss etməsi üçün yengə ona mənəvi dəstək verir və lazım olduqda praktiki işlərdə də kömək edir.
Yengə toy mərasimləri zamanı müəyyən ənənələrin yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. Bu ənənələrə gəlinin başına duz-çörək səpmək, xına gecəsi və ya digər mərasimlərdə iştirak etmək daxildir.
Yengə çox vaxt ailə məsləhətçisi kimi də çıxış edir. Gəlinə evlənmə ilə bağlı məsləhətlər verir, evlilik həyatında qarşılaşa biləcəyi çətinliklər haqqında ona məlumat verir və yeni ailə həyatı qurmaqla bağlı öz təcrübələrini bölüşür.
Yengənin tarixi və ənənəvi rolu
Yengə obrazı, qədim dövrlərdən bəri Azərbaycan və Şərq xalqlarının toy ənənələrində mövcuddur. Qədim zamanlarda toylar daha böyük və geniş şəkildə qeyd olunduğuna görə, toy mərasimlərində gəlinin yanında ona kömək edəcək bir qadının olması zəruri sayılırdı. Bu, gəlinin mərasimlər zamanı özünü daha güvənli və təhlükəsiz hiss etməsi üçün vacib idi.
Yengə həm də bir simvol olaraq çıxış edir. O, gəlinin ailəsinin, yaxın qohumlarının təmsilçisi sayılır və gəlinin ailəsindən yeni ailəyə keçidində dəstək rolunu oynayır. Yengə obrazı qədimdə toyun ən vacib iştirakçılarından biri hesab olunurdu və bu gün də bəzi ailələrdə bu ənənə yaşadılmaqdadır.
Yengənin müasir toy mərasimlərində rolu
Bu gün, müasir toy mərasimlərində yengənin rolu bir qədər dəyişmişdir. Əvvəllər yengə toyun ən vacib təşkilatçılarından biri sayılırdısa, müasir dövrdə bu funksiya çox vaxt toy təşkilatçılarına verilir. Bununla belə, bir çox ailələrdə yengə ənənəsi hələ də qorunub saxlanılır.
Müasir toy mərasimlərində yengənin əsas rolu daha çox mənəvi dəstək verməkdir. Gəlinin yanında olmaq, ona toy günü psixoloji dəstək vermək, mərasimlərdə gəlinin rahatlığını təmin etmək hələ də yengənin əsas vəzifələri sırasındadır. Həmçinin bəzi ailələrdə yengə gəlinin yanında qalaraq ona yeni ailə həyatına alışmaqda kömək edir.
Yengə ilə xına mərasimi
Xına mərasimi, Azərbaycan toy ənənələrində xüsusi bir yerə sahibdir. Xına gecəsi, toy öncəsi keçirilən və gəlin üçün xüsusi bir məna daşıyan mərasimdir. Bu mərasimdə yengə gəlinin yanında olur və onun xına mərasimini təşkil edir. Yengə, xına gecəsi zamanı gəlinin əlində xına qoyulmasına kömək edir və bu mərasimin ənənəvi qaydalara uyğun keçirilməsinə nəzarət edir.
Xına mərasimi zamanı yengənin rolu gəlinin yanında olmaq, ona mərasim boyu dəstək olmaq və onun bu ənənəvi mərasimi uğurla keçirməsini təmin etməkdir.
Yengə ilə bağlı ənənəvi adətlər və inancılar
Yengə ilə bağlı müxtəlif ənənəvi adətlər və inancılar mövcuddur. Bu adətlərdən bəziləri qədim dövrlərdə yengəyə xüsusi bir güc və ya məsuliyyət yükləyirdi. Məsələn, bəzi ailələrdə inanılırdı ki, yengə gəlinin xoşbəxtliyi üçün dua etməli və onu bəzi mənfi təsirlərdən qorumaq üçün xüsusi mərasimlər keçirməlidir.
Həmçinin bəzi ənənələrdə yengənin toy günü gəlinin başına şirniyyat və ya pul səpməsi də geniş yayılmışdı. Bu, gəlinin yeni ailə həyatında uğurlu və bərəkətli olacağına dair simvolik bir hərəkət sayılırdı.
Yengə olmaq üçün hansı xüsusiyyətlər vacibdir?
Yengə olmaq müəyyən bacarıq və keyfiyyətlər tələb edir. Yengənin əsas xüsusiyyətləri aşağıdakı kimi olmalıdır:
Yengənin gəlinin bütün hazırlıqlarına və toy mərasimlərindəki funksiyalarına cavabdeh olması səbəbindən məsuliyyətli olmaq vacibdir.
Gəlinin toy günü mənəvi və emosional dəstəyə ehtiyacı var. Yengənin bu vəziyyəti başa düşərək ona şəfqətli davranması vacibdir.
Yengə toy ənənələrinə və mərasimlərinə yaxşı bələd olmalı və gəlinə bu ənənələrin icrasında kömək etməlidir.
Yengə, Azərbaycan və digər Şərq xalqlarının toy ənənələrində vacib rola sahib olan bir qadındır. O, gəlinin yanında olaraq ona mənəvi və fiziki dəstək verir, toy hazırlıqlarını və mərasimlərini təşkil edir. Yengə obrazı qədim zamanlardan bu günə qədər gəlib çatmış və toy mərasimlərinin ayrılmaz hissəsi olmuşdur. Müasir dövrdə də bəzi ailələr yengə ənənəsini qoruyub saxlayır və bu rolu toy mərasimlərində yaşadırlar.
4o