Bank nədir?
Bank, maliyyə təşkilatıdır və əsas funksiyası insanların və şirkətlərin maliyyə əməliyyatlarını idarə etməkdir. Banklar pulların toplanması, kreditlərin verilməsi və maliyyə xidmətlərinin təklif edilməsi kimi əsas vəzifələri yerinə yetirir. Bankların fəaliyyəti həm fiziki şəxslərə, həm də hüquqi şəxslərə yönəlib və iqtisadiyyatda vacib rol oynayır.
Bankların əsas funksiyaları
Banklar müxtəlif maliyyə xidmətləri göstərir və bu xidmətlər müxtəlif sahələri əhatə edir. Aşağıda bankların əsas funksiyaları təqdim olunmuşdur:
1. Əmanətlərin qəbul edilməsi
Banklar müştərilərdən əmanətləri qəbul edir və bu əmanətləri təhlükəsiz şəkildə saxlayır. İnsanlar pullarını banklarda saxlayaraq həm təhlükəsizliyi təmin edir, həm də bəzi hallarda faiz əldə edirlər.
2. Kreditlərin verilməsi
Bankların ən vacib funksiyalarından biri kredit verməkdir. Müştərilər, banklardan fərqli məqsədlər üçün kredit ala bilirlər: mənzil, avtomobil, biznes üçün və ya şəxsi xərclər üçün. Banklar kreditlərdən faiz gəliri əldə edir.
3. Ödəniş və transfer xidmətləri
Banklar müştərilər üçün ödənişlər və pul köçürmələri xidmətlərini təklif edir. Bu, həm ölkədaxili, həm də beynəlxalq köçürmələr şəklində ola bilər.
4. İnvestisiya xidmətləri
Bəzi banklar müştərilərinə investisiya xidmətləri də göstərir. Müştərilər, bank vasitəsilə səhm, istiqraz və digər maliyyə aktivlərinə investisiya edə bilərlər.
5. Valyuta dəyişikliyi
Banklar fərqli valyutalar arasında mübadilə xidmətləri təklif edir. Bu xidmət, beynəlxalq ticarət və turizm üçün vacibdir.
Bankların növləri
Müxtəlif növ banklar mövcuddur və onların hər biri müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir. Əsas bank növləri aşağıdakılardır:
1. Mərkəzi bank
Mərkəzi bank bir ölkənin pul siyasətini idarə edən əsas maliyyə təşkilatıdır. Azərbaycanda bu rolu Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı həyata keçirir. Mərkəzi bankın əsas funksiyaları arasında pul emissiyası, faiz dərəcələrinin tənzimlənməsi və maliyyə sisteminin sabitliyinin təmin edilməsi var.
2. Kommersiya bankları
Kommersiya bankları fiziki və hüquqi şəxslərə maliyyə xidmətləri göstərir. Əmanətlərin qəbul edilməsi, kreditlərin verilməsi və digər maliyyə əməliyyatları kommersiya banklarının əsas funksiyalarıdır.
3. İnvestisiya bankları
İnvestisiya bankları əsasən şirkətlər və böyük müəssisələrlə işləyir. Onlar səhmlərin və istiqrazların buraxılması, birləşmə və satınalma proseslərində məsləhətçilik xidmətləri göstərir.
4. İslam bankları
İslam bankları faizsiz maliyyə xidmətləri təklif edən banklardır. Onların fəaliyyəti İslam maliyyə prinsiplərinə əsaslanır və faizsiz əməliyyatlar aparırlar.
Bankların əhəmiyyəti
Banklar iqtisadiyyatda mühüm rol oynayır və bir çox funksiyaları yerinə yetirir:
1. İqtisadi sabitliyin təmin edilməsi
Banklar iqtisadiyyatda pul dövriyyəsini təmin edir və maliyyə əməliyyatlarının düzgün idarə olunmasına kömək edir. Mərkəzi banklar faiz dərəcələrini tənzimləyərək inflyasiya və iqtisadi böyüməni idarə edirlər.
2. İnkişafın dəstəklənməsi
Banklar biznes və şəxsi layihələrin maliyyələşdirilməsini təmin edir. Bu, iqtisadi artımın və inkişafın əsas amillərindən biridir.
3. Risklərin idarə edilməsi
Banklar sığorta xidmətləri və maliyyə planlaşdırması vasitəsilə risklərin idarə olunmasına kömək edir. Bu xidmətlər insanlar və şirkətlər üçün maliyyə sabitliyini təmin edir.
Bankların tarixi
Bankçılıq çox qədim bir maliyyə fəaliyyətidir və min illərdir mövcuddur. Qədim Mesopotamiyada və Misirdə ilk bank fəaliyyətləri həyata keçirilirdi. Daha sonra qədim Roma və Yunanıstanda bankçılıq geniş yayıldı. Müasir bankçılıq sistemi isə orta əsrlərdə İtaliyada meydana gəlmişdir. Venesiya və Florensiyada fəaliyyət göstərən banklar müasir bank sisteminin əsasını qoymuşdur.
Bank xidmətlərinin gələcəyi
Müasir dövrdə texnologiyanın inkişafı ilə bank xidmətləri də rəqəmsal formatda həyata keçirilməyə başlayıb. İnternet bankçılıq, mobil tətbiqlər və kriptovalyutalar gələcəkdə bank xidmətlərinin inkişafı üçün əsas istiqamətlərdən biridir.
1. Rəqəmsal bankçılıq
İnternet və mobil tətbiqlər vasitəsilə bank əməliyyatları getdikcə daha çox istifadə olunur. Bu, müştərilərə daha sürətli və əlçatan maliyyə xidmətləri göstərməyə imkan verir.
2. Kriptovalyutalar və blokçeyn texnologiyası
Kriptovalyutalar və blokçeyn texnologiyası maliyyə dünyasını dəyişdirir. Gələcəkdə banklar bu texnologiyaları istifadə edərək daha sürətli və təhlükəsiz maliyyə əməliyyatları həyata keçirə biləcəklər.