Enerji nədir?
Enerji, maddənin və ya sistemin iş görmə qabiliyyətini göstərən bir ölçüdür. Bu anlayış təbiət elmlərində, mühəndislikdə, iqtisadiyyatda və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur.
Enerji, hər hansı bir işi yerinə yetirmək üçün tələb olunan gücdür. Fərqli formalarda mövcuddur: mexaniki enerji, istilik enerjisi, elektrik enerjisi və s. Enerjinin əsas xüsusiyyəti onun qorunmasıdır. Yəni enerji bir formadan digərinə çevrilə bilər, amma məbləği sabit qalır.
Enerjinin əsas növləri
Mexaniki enerji-Mexaniki enerji hərəkətdə və ya cismin mövqeyində olan enerjidir. İki əsas tipi mövcuddur:
- Potensial enerji: Cismin yerləşdiyi mövqeyə görə malik olduğu enerji.
- Kinetik enerji: Cismin hərəkətindən qaynaqlanan enerji.
Elektrik enerjisi-Elektrik enerjisi elektronların hərəkəti nəticəsində yaranır. Bu enerji müasir həyatın ayrılmaz hissəsidir və evlərdə, sənayedə geniş istifadə olunur.
İstilik enerjisi-İstilik enerjisi maddənin atom və molekullarının hərəkəti nəticəsində əmələ gəlir. Yemək bişirmək, istilik sistemləri kimi gündəlik tətbiqlərdə mühüm rol oynayır.
Kimyəvi enerji-Kimyəvi enerji, maddələrin kimyəvi bağlarında saxlanılan enerjidir. Bu enerji, yanma və ya digər kimyəvi reaksiyalar zamanı azad olunur.
Günəş enerjisi-Günəşdən alınan enerji günəş şüaları vasitəsilə dünyaya çatır. Bu enerji bitkilərin fotosintezi, günəş panelləri vasitəsilə elektrik istehsalı üçün istifadə olunur.
Enerjinin istifadəsi
Enerji, cəmiyyətlərin iqtisadi inkişafında və insanların həyat keyfiyyətinin artırılmasında mühüm rol oynayır. Aşağıda enerjinin əsas istifadələrindən bəziləri göstərilmişdir:
Nəqliyyat-Avtomobillər, qatarlar, təyyarələr və gəmilər enerji ilə hərəkət edir. Benzin, dizel, elektrik və alternativ enerji mənbələri nəqliyyatın əsas yanacaq mənbələridir.
İstilik sistemi-Soyuq havalarda evlərimizi qızdırmaq üçün enerji tələb olunur. Bu, istilik sistemlərində qaz, elektrik və bərpa olunan enerji mənbələri ilə təmin edilir.
Elektrik cihazları-Ev cihazlarından tutmuş sənaye maşınlarına qədər hər şey enerji ilə işləyir.
Enerji mənbələri
Bərpa olunan mənbələr
- Günəş enerjisi
- Külək enerjisi
- Su enerjisi
- Biokütlə
Bərpa olunmayan mənbələr
- Kömür
- Neft
- Təbii qaz
- Nüvə enerjisi
Enerjiyə qənaət etmək təkcə iqtisadi baxımdan deyil, həm də ətraf mühitin qorunması üçün vacibdir. İşıqları söndürmək, enerjiyə qənaət edən cihazlar seçmək və alternativ enerji mənbələrindən istifadə etmək kimi tədbirlər enerji qənaətinə kömək edir.
Enerji istehsalı və istifadəsi texnologiyanın inkişafı ilə daha səmərəli və ətraf mühitə uyğun hala gəlir. Gələcəkdə bərpa olunan enerji mənbələrinin daha geniş yayılması gözlənilir.