Terminlər

Esse nədir?

Esse, bir mövzuya dair şəxsi düşüncə və baxışları ifadə edən yazılı ədəbi formadır. Əsasən, subyektiv fikirlər üzərində qurulan esselər, müəllifin mövzuya münasibətini, düşüncələrini və hisslərini oxucuya çatdırmaq məqsədi daşıyır. Esse, həm təhsil sahəsində, həm də ədəbi aləmdə geniş yayılmış bir yazı janrıdır və müxtəlif mövzularda yazıla bilər. Esselərin əsas xüsusiyyəti müəllifin fərdi baxışını əks etdirməsi və oxucuda müəyyən təəssüratlar yaratmasıdır. Bu məqalədə esse janrının mahiyyəti, növləri və yazılış qaydaları haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.

Essenin mahiyyəti

Esse, düşüncələri ifadə etmək və müəllifin mövzuya olan şəxsi münasibətini oxucularla paylaşmaq üçün təsirli bir vasitədir. Esse yazarkən müəllifin əsas məqsədi bir mövzunu ətraflı şəkildə analiz etmək və şəxsi fikirlərini əsaslandırmaqdır. Esselərdə müəllifin subyektiv baxışı ön plandadır və burada təqdim olunan fikirlər şəxsi yanaşma ilə təqdim edilir.

Esselər adətən qısa və konkret olur, lakin məzmun dərinliyi baxımından oxucunun diqqətini cəlb edir. Müxtəlif mövzularda yazıla bilən esselər təbiət, fəlsəfə, ədəbiyyat, elm, incəsənət və digər sahələrə aid ola bilər. Esse yazarkən əsas məqsəd oxucuda maraq oyatmaq və düşünməyə sövq etməkdir. Bu baxımdan esse janrı insanın öz düşüncələrini sərbəst və yaradıcı şəkildə ifadə etməsinə imkan verir.

Essenin növləri

Esse müxtəlif janr və üslublarda yazıla bilər. Müəllifin məqsədinə və mövzunun xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq esse bir neçə növə bölünə bilər. Əsas esse növləri aşağıdakılardır:

  • Nəqli esse
  • Argumentativ esse
  • Analitik esse
  • Tənqidi esse

Nəqli esse, bir hadisə və ya vəziyyətin izahını və təsvirini verən bir esse növüdür. Bu növ esselərdə müəllif müəyyən bir hadisəni xronoloji ardıcıllıqla nəql edir və oxucunu bu hadisənin detalları ilə tanış edir. Nəqli esselər əsasən təsviri xarakter daşıyır və müəllifin müşahidələrini əks etdirir.

Argumentativ esse, müəllifin müəyyən bir mövzu və ya fikir üzərində arqumentlərini təqdim etdiyi esse növüdür. Burada müəllif öz fikrini əsaslandırmaq üçün müxtəlif dəlillər və arqumentlər təqdim edir və mövzu ilə bağlı öz baxışını müdafiə edir. Bu növ esselər əsasən məntiqi quruluş üzərində qurulur və müəllifin fikirlərini sübut etmək məqsədini güdür.

Analitik esse, müəyyən bir mövzunun təhlili və onun fərqli aspektlərinin dəyərləndirilməsini təqdim edir. Bu növ esselərdə müəllif mövzunu analiz edir, fərqli tərəfləri müqayisə edir və oxucuya detallı bir baxış bucağı təqdim edir. Analitik esselər məlumatlı və dərin məzmuna malik olduğu üçün akademik və elmi məqsədlərlə geniş yayılmışdır.

Tənqidi esse, müəyyən bir əsəri, fikri və ya hadisəni tənqidi nöqteyi-nəzərdən qiymətləndirən esse növüdür. Bu esse növündə müəllif əsərin və ya hadisənin müsbət və mənfi tərəflərini qeyd edir və onları analiz edir. Tənqidi esse əsasən ədəbiyyat və incəsənət sahəsində geniş yayılmışdır.

Esse yazmaq üçün əsas qaydalar

Esse yazmaq müəyyən bir məntiqi ardıcıllığı və strukturu izləməyi tələb edir. Esse yazarkən aşağıdakı qaydalara əməl etmək yazının keyfiyyətini artırmağa kömək edir:

Esse yazmağa başlamazdan əvvəl mövzunu dəqiq seçmək və həmin mövzuda araşdırma aparmaq vacibdir. Araşdırma müəllifə mövzu ilə bağlı məlumatları toplamağa və əsaslandırılmış fikirlər irəli sürməyə kömək edir.

Giriş hissəsi essedə müəllifin mövzuya yanaşmasını və əsas ideyasını oxucuya çatdırmaq üçün istifadə olunur. Bu hissədə müəllif mövzunun niyə vacib olduğunu izah edir və oxucunun diqqətini cəlb etməyə çalışır.

Əsas hissə essenin mərkəzi hissəsidir və burada müəllif öz fikirlərini və arqumentlərini təqdim edir. Əsas hissə mövzu ilə bağlı əsas arqumentləri əks etdirir və müəllifin baxışını dəstəkləyən dəlillərlə zənginləşdirilir. Hər bir fikir konkret dəlillərlə əsaslandırılmalı və məntiqli bir şəkildə təqdim edilməlidir.

Nəticə hissəsində müəllif mövzu ilə bağlı əsas fikirlərini yekunlaşdırır və oxucuya son düşüncələrini çatdırır. Bu hissədə müəllif mövzunun əhəmiyyətini və əsas mesajını vurğulayır və oxucunun mövzu haqqında düşünməsinə təkan verir.

Essenin yazılmasında yaradıcılığın əhəmiyyəti

Esse yazmaq yaradıcılığı inkişaf etdirən və düşüncələri azad şəkildə ifadə etməyə imkan yaradan bir prosesdir. Esse yazarkən müəllif öz fərdi baxışını ortaya qoyur və müəyyən mövzuya dair yeni bir yanaşma təqdim edir. Yaradıcı yanaşma esseyə fərdilik və orijinallıq gətirir, bu da oxucunun marağını artırır. Esse yazmaq həm də insanın öz düşüncələrini ifadə etmə qabiliyyətini inkişaf etdirir və analitik düşüncə tərzini gücləndirir.

Esse yazmaq təhsil prosesində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təhsil müəssisələrində esse yazmaq tələbələrə öz düşüncələrini strukturlu şəkildə ifadə etməyi və analitik düşüncələrini inkişaf etdirməyi öyrədir. Esse yazmaq, tələbələrin mövzuya dair tənqidi baxışlarını formalaşdırmağa, arqumentləri əsaslandırmağa və fikirlərini məntiqli şəkildə təqdim etməyə kömək edir. Bu da tələbələrin akademik və yazı bacarıqlarını gücləndirir.

Esse, müəllifin şəxsi fikirlərini və düşüncələrini ifadə etməsi üçün vacib bir yazı janrıdır. Esse yazmaq düşüncələrin ifadəsi və analitik bacarıqların inkişafı baxımından çox faydalıdır. Müxtəlif növləri ilə esselər, müəllifin baxışını oxucuya çatdırmaq, onu düşündürmək və yaradıcılığını inkişaf etdirmək məqsədinə xidmət edir.

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Back to top button