Firewall nədir?

Firewall — kompüter şəbəkəsini kənar təhdidlərdən qorumaq üçün yaradılmış təhlükəsizlik sistemidir. Bu sistem, daxili və xarici şəbəkələr arasında nəqliyyatı nəzarətdə saxlayaraq istənilməyən girişləri bloklayır və yalnız icazə verilən məlumatların keçməsinə imkan verir. Firewall, həm fiziki qurğu (hardware), həm də proqram təminatı (software) formasında mövcud ola bilər.

Texnoloji inkişafla birlikdə internet təhlükələri də artdığı üçün firewall sistemləri informasiya təhlükəsizliyinin vacib bir hissəsinə çevrilmişdir.

Firewall, şəbəkəyə daxil olan və çıxan bütün məlumat paketlərini yoxlayır. Bu yoxlama zamanı əvvəlcədən müəyyən edilmiş qaydalar (filtrlər) əsasında qərar verir: ya bu paketə icazə verir, ya da onu bloklayır.

Bu proses aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:

• IP ünvan filtrasiyası: Müəyyən IP ünvanlardan gələn trafik bloklana və ya icazə verilə bilər.
• Port nəzarəti: Yalnız müəyyən portlar vasitəsilə əlaqəyə icazə verilir.
• Protokol filtrasiyası: TCP, UDP və ya digər protokollara əsasən məlumat paketləri idarə olunur.
• Məzmuna əsaslanan filtrasiya: Daxil olan və ya çıxan məlumatların məzmunu analiz edilə bilər.

Firewall növləri

Firewall texnologiyasının müxtəlif növləri mövcuddur və hər biri fərqli təhlükəsizlik səviyyəsi və istifadə sahəsinə malikdir:

Şəxsi (personal) firewall-Adətən fərdi kompüterlərdə istifadə olunur. Kompüterin internetə təhlükəsiz çıxışını təmin edir və proqramların icazəsiz məlumat göndərməsinin qarşısını alır.

Şəbəkə (network) firewall-Böyük şirkət və təşkilatların daxili şəbəkələrini qorumaq üçün istifadə olunur. Bütün istifadəçilərin internetə çıxışı bu firewall vasitəsilə nəzarətdə saxlanılır.

Hardware firewall-Fiziki cihaz şəklində olur. Ən yüksək təhlükəsizlik səviyyəsi tələb olunan yerlərdə istifadə edilir.

Software firewall-Proqram şəklində fəaliyyət göstərir. Əməliyyat sisteminə quraşdırılır və kompüterin trafikini idarə edir.

Next-generation firewall (NGFW)-Ən müasir firewall texnologiyasıdır. Təkcə IP və portlara deyil, həm də tətbiqlərin səviyyəsində analizlər apararaq daha güclü qoruma təmin edir.

Firewall nə üçün vacibdir?

Firewall sistemləri bir çox səbəbdən vacibdir:

• Zərərli proqramlardan qoruyur: Virus, trojan, spyware kimi təhdidlərin qarşısını alır.
• Məlumat oğurluğunun qarşısını alır: Həssas məlumatların kənar şəxslərə ötürülməsinə imkan vermir.
• İstifadəçi nəzarətini təmin edir: Kimlərin hansı resurslara çıxışı olduğunu müəyyənləşdirməyə imkan verir.
• Şəbəkəni izləyir və qeyd aparır: Təhlükəli fəaliyyətləri qeydə alır və xəbərdarlıqlar yaradır.

Firewall və antivirus fərqi

Firewall və antivirus fərqli funksiyalara malikdirlər. Firewall xarici əlaqələri idarə edir və sistemə daxil olan və ya sistemdən çıxan məlumatlara nəzarət edir. Antivirus isə sistemə daxil olmuş zərərli faylları tapmaq və silməklə məşğuldur. Yəni firewall təhdidləri daxil olmamışdan əvvəl, antivirus isə onlar daxil olduqdan sonra müdaxilə edir.

Bu səbəbdən, güclü təhlükəsizlik üçün hər iki sistem birgə istifadə olunmalıdır.

Firewall-un gündəlik həyatda istifadəsi

Firewall təkcə şirkətlərdə deyil, fərdi istifadəçilər üçün də vacibdir. Ev şəbəkələrində router-lər üzərində quraşdırılmış firewall-lar cihazlarınızı internetdən gələn hücumlardan qoruyur. Eyni zamanda, valideyn nəzarəti, oyun serverlərinə giriş məhdudiyyəti kimi funksiyalar üçün də istifadə oluna bilər.

Mobil telefonlarda və planşetlərdə də firewall tətbiqləri mövcuddur ki, bu da mobil təhlükəsizliyi artırır.