Logistika ixtisası nədir?
Logistika ixtisası, məhsul, xidmət və ya informasiya axınının planlaşdırılması, həyata keçirilməsi və nəzarətini öyrədən bir təhsil sahəsidir. Bu ixtisasın əsas məqsədi istehsalçıdan son istehlakçıya qədər olan bütün mərhələlərin — yəni tədarük, daşınma, anbarlama və paylama proseslərinin effektiv şəkildə təşkilini öyrətməkdir. Logistika müasir dövrün ən vacib və perspektivli sahələrindən biri hesab olunur, çünki istənilən şirkətin məhsul və xidmət dövriyyəsi düzgün idarə olunmasa, uğur qazanmaq çətinləşir.
Logistika ixtisasının əhatə etdiyi sahələr
Logistika sadəcə məhsulun bir nöqtədən digərinə daşınması deyil. Bu ixtisas bir neçə vacib sahəni əhatə edir:
- Tədarük zəncirinin idarə olunması
- Daşınma və nəqliyyat logistikası
- Anbar idarəçiliyi
- İnventar və ehtiyat nəzarəti
- Müştəri xidmətləri və sifarişlərin idarə olunması
- İT sistemləri və rəqəmsal logistika
Bu sahələrin hər biri logistikanın əsas funksiyalarını təşkil edir və tələbələrə bu funksiyaları effektiv şəkildə idarə etməyi öyrədir.
Logistika ixtisasında nə öyrədilir?
Logistika ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr nəzəri biliklə yanaşı praktik bacarıqlarla da təchiz olunurlar. Onlara aşağıdakılar öyrədilir:
- Malların tədarükü və çatdırılma sistemlərinin planlaşdırılması
- Anbarların təşkili və idarə olunması prinsipləri
- Daşınma növləri və onların müqayisəli analizi
- Rəqəmsal platformalarla sifariş və yük izləmə sistemləri
- Təchizat zəncirində risklərin idarə olunması
- Logistika xərclərinin optimallaşdırılması üsulları
Bu bilik və bacarıqlar məzunlara real iş mühitində uğur qazanmaq imkanı verir.
Logistika mütəxəssisi nə iş görür?
Logistika ixtisası üzrə təhsil alan bir şəxs məzun olduqdan sonra müxtəlif sahələrdə çalışa bilər. Logistika mütəxəssisi olaraq əsas vəzifələr bunlardır:
- Daşınma planlarının hazırlanması
- Anbar məhsullarının yerləşdirilməsi və idarəsi
- İdxal-ixrac əməliyyatlarının təşkili
- Nəqliyyat vasitələrinin koordinasiyası
- Müştəri sifarişlərinin izlənməsi və vaxtında çatdırılması
- Tədarükçülərlə əlaqələrin qurulması və idarə olunması
Bu vəzifələr həm özəl, həm də dövlət müəssisələrində böyük əhəmiyyətə malikdir.
Logistika üzrə işləmək üçün lazım olan bacarıqlar
Uğurlu bir logistika mütəxəssisi olmaq üçün yalnız nəzəri biliklər kifayət etmir. Aşağıdakı şəxsi bacarıqlar da vacibdir:
- Analitik düşüncə: Prosesləri düzgün planlamaq və problemləri tez həll etmək bacarığı.
- Ünsiyyət bacarığı: Tədarükçü, sürücü, müştəri və rəhbərliklə effektiv ünsiyyət qurmaq.
- Təşkilatçılıq: Vaxtı və resursları düzgün idarə edə bilmək.
- İT bilikləri: Logistika proqramları və sistemlərindən istifadə bacarığı (məsələn: ERP, SAP, WMS).
- Stresə davamlılıq: Gərgin iş şəraitində düzgün qərarlar verə bilmək.
Logistika ixtisasının üstünlükləri
Bu ixtisas müasir dövrün tələblərinə tam uyğundur və aşağıdakı üstünlüklərə malikdir:
- Geniş iş imkanları (şirkətlər, logistika firmaları, hava limanları, dəniz limanları və s.)
- Yüksək maaşlı və dinamik peşə
- Beynəlxalq aləmdə iş imkanı
- Praktiki bacarıqlara əsaslanan tədris
- Rəqəmsallaşma ilə uyğunlaşan sahə
Bu səbəbdən logistika ixtisası xüsusilə gələcəyini biznes və idarəetmə sahəsində görənlər üçün ideal seçim sayılır.
Azərbaycanda logistika ixtisası üzrə təhsil
Azərbaycanda bir çox universitet və kollecdə logistika ixtisası üzrə təhsil təklif olunur. Bakı Mühəndislik Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti və digər ali təhsil müəssisələrində bu sahəyə dair bakalavr və magistr proqramları mövcuddur. Eyni zamanda, tələbələr beynəlxalq sertifikatlar (məsələn: CILT, APICS) almaqla ixtisaslarını daha da gücləndirə bilərlər.