İzolyasiya nədir?
İzolyasiya — müəyyən bir sahədə, maddəni, məkana və ya şəxsi xarici təsirlərdən qorumaq və ya ayırmaq məqsədilə tətbiq olunan bir tədbirdir. Bu anlayış müxtəlif sahələrdə fərqli məqsədlərlə istifadə edilir. Ümumi mənada izolyasiya dedikdə, istənməyən təsirlərin qarşısını almaq üçün araya fiziki, kimyəvi və ya bioloji maneələrin qoyulması başa düşülür. İzolyasiya həm fərdi sağlamlığın qorunması, həm də mühəndislik sahələrində enerji səmərəliliyinin təmin olunması üçün vacib rola malikdir.
Tibbi izolyasiya, yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə xəstənin və ya potensial daşıyıcının cəmiyyətdən və ya sağlam insanlardan müvəqqəti şəkildə ayrılmasıdır. Xüsusilə koronavirus pandemiyası zamanı izolyasiya tədbirləri geniş istifadə olunmağa başlandı. İki əsas forması var:
- Fərdi izolyasiya: Xəstənin evdə və ya xəstəxanada təcrid olunması.
- Karantin: Xəstəlik simptomları olmayan, lakin yoluxma ehtimalı olan şəxslərin nəzarət altında saxlanılması.
Bu tədbirlər yoluxma zəncirini qırmaq və xəstəliyin yayılmasını ləngitmək üçün əsas vasitələrdən biridir.
Tikinti və enerji sahəsində izolyasiya
İzolyasiya anlayışı mühəndislik və tikinti sahəsində də geniş tətbiq olunur. Bu sahədə izolyasiya adətən istilik, səs və rütubətdən qorunma məqsədilə istifadə olunur.
- İstilik izolyasiyası: Evlərdə və binalarda istilik itkisini minimuma endirmək üçün divar, dam və döşəmə materiallarında istifadə olunur.
- Səs izolyasiyası: Xarici səslərin otaqlara daxil olmasının və ya daxili səslərin yayılmasının qarşısını almaq üçün tətbiq olunur.
- Su və rütubət izolyasiyası: Su keçirməyən qatlar vasitəsilə binanın nəm və su təsirlərindən qorunması təmin edilir.
Bu növ izolyasiyalar həm enerji səmərəliliyini artırır, həm də yaşayış keyfiyyətini yüksəldir.
Elektrik izolyasiyası
Elektrik izolyasiyası, cərəyanın nəzarətsiz şəkildə yayılmasının qarşısını almaq üçün keçirici elementlərin ətrafına keçirici olmayan materialların yerləşdirilməsidir. Bu, həm avadanlıqların düzgün işləməsi, həm də insanların təhlükəsizliyi üçün olduqca vacibdir. İzolyasiya materiallarına misal olaraq rezin, plastik, seramik və xüsusi kompozitlər göstərilə bilər.
Sosial izolyasiya nədir?
Sosial izolyasiya, bir şəxsin və ya qrupun cəmiyyətdən, digər insanlardan və sosial əlaqələrdən uzaq qalması vəziyyətidir. Bu vəziyyət istər könüllü, istərsə də məcburi ola bilər və psixoloji problemlərə səbəb ola bilər. Sosial izolyasiya aşağıdakı hallarda yarana bilər:
- Uzunmüddətli xəstəlik
- Əlillik və ya hərəkət məhdudiyyəti
- Pandemiya və fövqəladə hallar
- Yaşlılıq və yaxınlarını itirmə
Uzun müddətli sosial izolyasiya insanın psixi sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər və depressiya, narahatlıq kimi problemlərlə nəticələnə bilər.
İzolyasiya materialları və texnologiyaları
Fərqli məqsədlər üçün müxtəlif izolyasiya materiallarından istifadə olunur:
- İstilik üçün: mineral yun, poliuretan, köpük plastik
- Səs üçün: akustik panellər, fiberglas
- Elektrik üçün: PVC, teflon, kağız
- Suyun qarşısını almaq üçün: bitum, membranlar, xüsusi örtüklər
Müasir texnologiyalar bu materialların daha yüngül, dayanıqlı və çevik olmasına imkan yaradır. Ekoloji cəhətdən təmiz və təkrar istifadə oluna bilən izolyasiya materialları da artıq daha çox seçilir.
İzolyasiyanın əhəmiyyəti
İzolyasiya, fərqli sahələrdə mühüm rol oynayır:
- Sağlamlığın qorunması: Yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısını alır
- Enerjiyə qənaət: İstilik itkilərini azaldaraq enerji sərfiyyatını aşağı salır
- Sakit mühit: Səs izolyasiyası ilə rahat iş və istirahət şəraiti yaradılır
- Təhlükəsizlik: Elektrik izolyasiyası qısa qapanma və qəzaların qarşısını alır
- Davamlılıq: Tikililərin uzunömürlülüyünü təmin edir
Bütün bu səbəblər izolyasiyanın həyatımızın ayrılmaz bir hissəsi olduğunu göstərir.
İzolyasiya — müxtəlif sahələrdə qoruyucu və ayırıcı rol oynayan, sağlamlıqdan tutmuş texnologiyaya qədər bir çox istiqamətdə tətbiq olunan vacib anlayışdır. Həm fərdi həyatımızda, həm də cəmiyyət səviyyəsində təhlükəsizlik, rahatlıq və davamlılıq üçün izolyasiya tədbirləri mühüm əhəmiyyət daşıyır.