Səhm nədir?

Səhm, şirkətlərin mülkiyyətinin müəyyən bir hissəsini təmsil edən maliyyə alətidir. Səhm sahibi (investor) bir şirkətin səhmini aldıqda, həmin şirkətin mülkiyyətinin müəyyən bir hissəsinə sahib olur və şirkətin mənfəətinə (dividendlər şəklində) və ya potensial qiymət artımına görə gəlir əldə edə bilər. Bu, investisiya dünyasında ən geniş yayılmış maliyyə vasitələrindən biridir.

Səhmlər ümumilikdə iki əsas növə bölünür:

Adi səhmlər (Common Stocks)

Adi səhmlər şirkətin əsas mülkiyyət payını təmsil edir və sahiblərinə bir sıra hüquqlar verir:

• Səsvermə hüququ: Adi səhm sahibləri şirkətin illik ümumi yığıncaqlarında səsvermə hüququna malikdirlər. Bu hüquq sayəsində səhmdarlar şirkət rəhbərliyinə və ya digər mühüm məsələlərə təsir göstərə bilərlər.
• Dividendlər: Adi səhm sahibləri şirkətin mənfəətindən müəyyən dövrlərdə dividend şəklində pay ala bilərlər. Ancaq dividendlər sabit deyil və şirkətin maliyyə vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir.
• Mənfəət artımı: Adi səhmlərin dəyəri şirkətin uğurlarına əsasən arta bilər. Yəni, şirkət böyüdükcə və uğurlu olduqca, səhmlərin bazar qiyməti də arta bilər, bu da səhmdarların qazancını artırır.

İmtiyazlı səhmlər (Preferred Stocks)

İmtiyazlı səhmlər adi səhmlərdən fərqli olaraq bir sıra üstünlüklər təklif edir:

• Sabit dividendlər: İmtiyazlı səhmlər adətən sabit bir dividend ödəyir. Yəni, şirkətin maliyyə vəziyyətindən asılı olmayaraq, səhmdar müəyyən edilmiş bir faizlə gəlir əldə edir.
• Əsas mülkiyyət hüququ: İmtiyazlı səhm sahibləri şirkətin ləğvi və ya müflis olma hallarında adi səhmdarlara nisbətən ön sırada durur. Yəni, şirkət bağlanarsa, imtiyazlı səhm sahibləri əvvəlcə ödəniş alır.
• Səsvermə hüququ olmur: Adətən imtiyazlı səhm sahibləri şirkətin qərarlarında səsvermə hüququna malik olmurlar, lakin sabit dividend və müəyyən üstünlüklərdən faydalanırlar.

Səhm bazarları

Səhmlər adətən birjada (məsələn, Nyu-York Səhm Birjası, NASDAQ və ya London Səhm Birjası) alınıb-satılır. Səhm bazarları vasitəsilə investorlara şirkətlərə investisiya etmək və onların maliyyə göstəricilərindən faydalanmaq imkanı verilir. Səhmlərin qiyməti tələbat və təklifə əsasən dəyişir, bu isə şirkətin fəaliyyətinə, bazar şəraitinə, iqtisadi vəziyyətə və digər amillərə bağlıdır.

Səhmlərdən gəlir əldə etmək yolları

Səhmdarlar iki əsas yolla gəlir əldə edə bilərlər

Dividendlər: Şirkət mənfəət əldə etdikdə, bu mənfəətin bir hissəsi səhmdarlara dividend şəklində ödənilə bilər.

Kapital artımı: Şirkətin səhmlərinin qiyməti zamanla arta bilər və səhmdar qiyməti yüksək səviyyədə olan səhmləri sataraq mənfəət əldə edə bilər

Səhmlər investisiya aləti kimi geniş istifadə olunur, çünki uzunmüddətli perspektivdə digər investisiya növlərinə nisbətən daha yüksək gəlir gətirə bilər. Lakin səhmlər həm də yüksək risk daşıyan alətlərdir, çünki şirkətin fəaliyyəti yaxşı getmədiyi halda qiymətləri enə bilər və səhmdar zərər çəkə bilər.