Valik nədir?
Valik, mexanika və mühəndislik sahələrində geniş istifadə olunan silindrik bir parçadır. O, hər hansı bir fırlanma hərəkətini təmin etmək, yükü daşımaq və ya gücü bir hissədən digərinə ötürmək üçün istifadə olunur. Valiklər müxtəlif materiallardan hazırlanır, lakin ən çox metal, plastik və rezin valiklərə rast gəlinir. Valiklərin istifadəsi texniki proseslərdə çox vacibdir, çünki onlar maşınların düzgün və effektiv işləməsini təmin edir.
Valiklərin növləri
Valiklərin bir çox növü mövcuddur və bu növlər onların hansı məqsəd üçün istifadə olunmasına görə dəyişir. Ən çox yayılmış valik növlərini aşağıda qeyd edək:
- Dəstəkləyici valiklər – Bu tip valiklər hər hansı bir elementin hərəkətini dəstəkləmək və müəyyən bir mövqedə saxlamaq üçün istifadə olunur. Məsələn, konveyer lentlərində məhsulların hərəkət etməsi üçün dəstəkləyici valiklərdən istifadə edilir.
- Transmissiya valikləri – Bu valiklər hərəkətin bir hissədən digərinə ötürülməsi üçün istifadə olunur. Avtomobil mühərriklərində gücün ötürülməsi üçün transmissiya valiklərindən geniş istifadə edilir.
- Sürtünmə valikləri – Sürtünmə valikləri yüksək fırlanma hərəkətini təmin etmək üçün istifadə olunur və adətən sənayedə ağır yüklərin daşınması üçün nəzərdə tutulur.
Valiklərin istifadə sahələri
Valiklər geniş istifadə sahəsinə malikdir və fərqli sahələrdə mühüm rol oynayır. Onlar əsasən aşağıdakı sahələrdə tətbiq olunur:
Avtomobillərdə valiklər mühərriklərin işini təmin etmək, gücü ötürmək və hərəkət mexanizmlərini idarə etmək üçün istifadə edilir.
Maşınlarda fırlanma hərəkətini təmin etmək və mexaniki prosesləri dəstəkləmək üçün valiklər mühüm rol oynayır. Sənaye konveyerlərində və digər maşınlarda valiklər hərəkətin düzgün və davamlı şəkildə həyata keçirilməsinə kömək edir.
Kağız və tekstil istehsalında materialların hərəkət etdirilməsi və proseslərin sürətləndirilməsi üçün valiklərdən istifadə olunur.
Valiklərin iş prinsipi
Valiklər sadə mexaniki elementlər olsa da, onların düzgün işləməsi üçün müəyyən prinsiplər mövcuddur. Valiklər adətən fırlanma hərəkətini təmin etmək və gücü bir elementdən digərinə ötürmək üçün rulmanlarla birlikdə işləyir. Valiklərin əsas funksiyası fırlanma hərəkətini asanlaşdırmaqdır, bu da onların sürtünməni azaltmasına və enerji itkilərinin qarşısını almasına imkan verir.
Valiklərin iş prinsipi aşağıdakı mərhələləri əhatə edir:
Valiklər öz oxu ətrafında fırlanır və bu hərəkət nəticəsində güc ötürülməsi təmin edilir.
Valiklər yükləri daşıyır və onları hərəkət istiqamətində düzgün idarə edir.
Valiklər rulmanlar vasitəsilə fırlanaraq sürtünməni azaldır və hərəkətin daha asan həyata keçməsinə kömək edir.
Valiklərin texniki xüsusiyyətləri
Valiklər texniki baxımdan müxtəlif xüsusiyyətlərə malik ola bilər. Onların materialı, ölçüsü, yük daşıma qabiliyyəti və fırlanma sürəti kimi amillər valiklərin effektivliyini təyin edir. Əsas texniki xüsusiyyətlər aşağıdakılardır:
- Material – Valiklər adətən yüksək möhkəmliyə malik materiallardan, məsələn, polad, rezin və ya plastikdən hazırlanır. Materialın seçimi onların hansı sahədə və hansı şəraitdə istifadə olunmasına bağlıdır.
- Ölçü və forma – Valiklərin ölçüsü onların tətbiq sahəsinə və daşımalı olduğu yükə uyğun olaraq dəyişir. Böyük sənaye maşınlarında daha böyük valiklər istifadə olunsa da, daha kiçik cihazlarda kiçik ölçülü valiklər tətbiq olunur.
- Fırlanma sürəti – Valiklərin fırlanma sürəti onların hansı prosesi dəstəkləməsindən asılıdır. Yüksək sürətli proseslərdə istifadə olunan valiklər adətən daha yüksək dönmə qabiliyyətinə malikdir.
Valiklərin düzgün seçilməsi
Valiklərin düzgün seçilməsi onların hansı prosesdə və hansı məqsədlə istifadə ediləcəyinə bağlıdır. Valiklərin seçilməsi zamanı nəzərə alınması vacib olan əsas amillər aşağıdakılardır:
- Yük daşıma qabiliyyəti – Valiklər müəyyən bir yükü daşımaq üçün nəzərdə tutulmuşdur, buna görə də onların yük daşıma qabiliyyətini düzgün qiymətləndirmək vacibdir.
- Fırlanma sürəti – Valiklərin fırlanma sürəti onların hansı mexanizmlərdə istifadə olunacağını müəyyən edir. Yüksək sürətli mexanizmlərdə daha dayanıqlı və yüksək sürətlə işləyən valiklər seçilməlidir.
- Sürtünmə müqaviməti – Valiklərin sürtünmə müqaviməti onların nə qədər davamlı olmasını müəyyən edir. Yüksək sürtünmə müqavimətinə malik valiklər daha uzun müddət istifadə edilə bilər.
Valiklər mühəndislik və texnologiya sahələrində çox vacib elementlərdir. Onlar fırlanma hərəkətini təmin edir, sürtünməni azaldır və güc ötürülməsini asanlaşdırır. Avtomobil sənayesindən maşınqayırmaya qədər geniş sahələrdə valiklər müxtəlif proseslərin düzgün və effektiv həyata keçirilməsinə kömək edir. Valiklərin düzgün seçilməsi və texniki xüsusiyyətlərinin qiymətləndirilməsi onların optimal işləməsini təmin edir.