Vulqarizm nədir?

Vulqarizmlər gündəlik danışıqda və ədəbi əsərlərdə istifadə edilən kobud, qeyri-etik və aşağı səviyyəli söz və ifadələrdir. Bu termin əsasən ədəbi və rəsmi dillə uyğun gəlməyən sözlərə aid edilir. Vulqarizmlər emosional təsiri gücləndirmək, ironiyanı ifadə etmək və ya qəzəb, narazılıq bildirmək üçün işlədilir.

Vulqarizmin mənası və izahı

Vulqarizm latınca “vulgaris” sözündən götürülüb, “aşağı səviyyəli, kobud” mənasını verir. Dilin qeyri-rəsmi və ənənəvi normalarına uyğun gəlməyən bu sözlər, əsasən, küçə jarqonunda, xalq danışığında və bəzən bədii ədəbiyyatda yer alır.

Vulqarizmlər ədəbi dilin normalarını pozur və rəsmi üslubda yolverilməz hesab olunur.

Vulqarizmlərin xüsusiyyətləri

✔️ Qeyri-rəsmi ünsiyyət üçün xarakterikdir – Rəsmi sənədlərdə və akademik yazılarda istifadə edilmir.
✔️ Emosional yük daşıyır – Çox vaxt qəzəb, lağ etmək və ya tənqid etmək məqsədilə işlədilir.
✔️ Ədəbi dildə nadir hallarda yer alır – Ədəbiyyatda yalnız müəyyən üslubi effekt yaratmaq üçün istifadə edilir.
✔️ Kobud və qeyri-etik xarakter daşıyır – Bir çox cəmiyyətdə etik norma kimi qəbul edilmir.

Vulqarizmlərin növləri

Vulqarizmləri fərqli kateqoriyalara ayırmaq mümkündür:

Kobud və təhqiredici ifadələr-Bu tip vulqarizmlər söyüşlər, lağ etmə və aşağılama məqsədilə işlədilir. Cəmiyyətin mədəni dəyərlərinə uyğun olmadığı üçün ictimai yerlərdə istifadə olunması tövsiyə edilmir.

Jarqon və küçə dili-Bəzi vulqar ifadələr şəhər və ya küçə jarqonlarına aid olur. Bu sözlər daha çox müəyyən qruplar arasında istifadə edilir və rəsmi dildə yolverilməz hesab olunur.

İronik və satirik ifadələr-Bəzi hallarda vulqarizmlər tənqid və ya ironiya məqsədilə istifadə olunur. Məsələn, ədəbi əsərlərdə və satirik yazılarda rast gəlinir.

Vulqarizmlərin cəmiyyətə təsiri

✔️ Mənfi təsirlər:

• Ünsiyyətdə kobudluğa səbəb olur
• İnsanlar arasında konflikt yarada bilər
• Dil mədəniyyətinin aşağı düşməsinə gətirib çıxara bilər

✔️ Müsbət təsirlər (bədii və satirik kontekstdə):

• İroniyanı gücləndirir
• Xarakterlərin təbii danışığını əks etdirir
• Müəyyən emosional təsir yaradır

Vulqarizmlərdən istifadə qaydaları

⚠️ Rəsmi və akademik ünsiyyətdə istifadə olunmamalıdır.
⚠️ Ədəbi əsərlərdə yalnız personajın xarakterini ifadə etmək üçün işlədilə bilər.
⚠️ İctimai yerlərdə və peşəkar mühitdə vulqarizmlərdən çəkinmək məsləhətdir.
⚠️ Sosial mediada və yazılı ünsiyyətdə nəzakətli və etik dil norması qorunmalıdır.

Vulqarizmlər ədəbi dildə

Ədəbi əsərlərdə vulqarizmlər əsasən obrazların xarakterini daha real təsvir etmək üçün işlədilir. Xüsusilə:

• Klassik ədəbiyyatda sadə xalq danışığını əks etdirmək üçün
• Dramaturgiyada emosional gərginliyi artırmaq məqsədilə
• Satirik və komediya janrında gülüş effekti yaratmaq üçün

Ancaq həddindən artıq istifadə ədəbi dəyəri azalda bilər.

Vulqarizmlər dilin qeyri-rəsmi hissəsidir və əsasən danışıq üslubunda rast gəlinir. Ədəbi dildə müəyyən hallarda işlədilə bilsə də, rəsmi və akademik yazılarda yolverilməzdir. Konstruktiv ünsiyyət üçün etik və nəzakətli dilə üstünlük vermək məsləhətdir.