Altruist nədir?
Altruist, başqalarının rifahını və xoşbəxtliyini öz şəxsi maraqlarından üstün tutan insandır. Altruist insanlar başqalarına kömək etməyi, onları xoşbəxt etməyi və onların problemlərini həll etməyi əsas məqsəd kimi görürlər. Onlar qarşılıq gözləmədən yaxşılıq edən, mərhəmətli və anlayışlı davranışları ilə seçilirlər. Altruizm termini fransız filosofu Ogüst Kont tərəfindən ortaya atılmış və “başqası üçün yaşamaq” ideyasını ifadə etmişdir.
Altruist insanları digərlərindən fərqləndirən bir neçə əsas xüsusiyyət var:
- Əvəzsiz kömək etmə istəyi: Onlar etdikləri yaxşılıqlar üçün qarşılıq gözləməzlər.
- Empatiya hissi: Başqalarının hisslərini və vəziyyətlərini dərindən başa düşürlər.
- Fədakarlıq: Öz rahatlığından və zamanından keçərək başqalarının işinə kömək edərlər.
- İctimai məsuliyyət hissi: Cəmiyyətin rifahı və birlik üçün şəxsi maraqlarını ikinci plana atarlar.
Bu xüsusiyyətlər altruist insanın davranışlarını müəyyənləşdirir və onu cəmiyyətin dəyərli bir üzvünə çevirir.
Altruist davranışlara nümunələr
Altruizmi gündəlik həyatda müşahidə etmək mümkündür. Aşağıdakı davranışlar altruist yanaşmanın nümunəsidir:
- Evsiz bir insana yemək vermək
- Yaşlı birinin küçəni keçməsinə kömək etmək
- Könüllü olaraq yardım təşkilatlarında işləmək
- Tələbə yoldaşına imtahana hazırlaşmaqda pulsuz kömək etmək
- Qan vermək və ya orqan donorluğunu qəbul etmək
Bu davranışlar altruist şəxsiyyətin qarşılıq gözləmədən başqalarına yardım etməyə hazır olduğunu göstərir.
Altruizm və eqoizm fərqi
Altruizm və eqoizm bir-birinin tam əksidir. Altruist insan başqalarının ehtiyaclarını düşünür, eqoist isə yalnız öz maraqlarını əsas tutur. Altruist biri kömək etmək üçün fədakarlıq göstərər, eqoist biri isə ancaq öz rahatlığı və qazancı üçün çalışar. Maraqlıdır ki, bəzi insanlar altruist davranışlarla özlərini daha xoşbəxt hiss etdikləri üçün bu davranışda olurlar, bu isə “eqoist altruizm” adlanır.
Altruist insanlar niyə dəyərlidir?
Altruist insanlar cəmiyyətin əxlaqi sütunları sayılır. Onlar:
- Yardımsevərlik nümunəsidir
- Sosial harmoniyanı gücləndirirlər
- İctimai problemlərin həllinə töhfə verirlər
- Digərlərinə ilham mənbəyi olurlar
Onların varlığı insan münasibətlərini daha səmimi və etibarlı edir. Altruistlər çox zaman liderlik keyfiyyətlərinə də malik olurlar, çünki insanlar belə şəxslərə inanmağa meyllidirlər.
Altruizmin psixoloji və bioloji tərəfləri
Psixologiyada altruizm empatiya və daxili motivasiya ilə əlaqələndirilir. Yəni insan başqasının ağrısını gördükdə onu aradan qaldırmaq üçün hərəkətə keçir. Bioloji baxımdan isə, bəzi elm adamları altruist davranışın təkamül zamanı insan toplumlarının sağ qalması üçün formalaşdığını bildirirlər.
Məsələn, qohumlara kömək etmək təkcə mənəvi deyil, həm də genetik fayda daşıyır. Cəmiyyətin bir üzvü digər üzvləri qoruyarsa, o cəmiyyətin yaşamaq şansı artır.
Necə altruist olmaq olar?
Altruist olmaq üçün böyük fədakarlıqlara ehtiyac yoxdur. Kiçik addımlarla bu vərdişi inkişaf etdirmək mümkündür:
- Gün ərzində bir nəfərə təmənnasız yaxşılıq edin
- Könüllü fəaliyyətlərə qatılın
- Empatiya qurmağa çalışın
- Başqalarının ehtiyaclarına daha diqqətli yanaşın
Bu sadə vərdişlər zamanla sizi daha altruist və mərhəmətli bir insana çevirə bilər.